بسیاری از متخصصان، ورزش را با یک ساختار هرمی توصیف میکنند که در آن سطح عملکرد یک بازیکن بر اساس سطح رقابتهایی که در آن شرکت دارد (مثلاً محلی، ملی و بین المللی) شناسایی میشود (76). توضیح اینکه، تعداد بازیکنانی که میتوانند در یک سطح مشخص از مسابقات شرکت کنند با بالاتر رفتن سطح عملکرد کاهش مییابد، لذا بازیکنان بسیار کمی میتوانند در بالاترین سطح (رأس هرم) فعالیت کنند. براساس شیوههای علمی به کار گرفته شده توسط متخصصین میتوان گفت که قهرمانان نخبه رشته‌های ورزشی دارای ویژگیهای منحصر به فرد نسبت به سایرین هستند. این خصوصیات فردی ورزشکار را قادر می‌سازد بر دیگران برتری یابد.
وقتی بازیکنان در سطوح مختلف رقابتی بر اساس ویژگیهای عملکردی با هم مقایسه شوند واضح است که بازیکنان سطوح بالاتر نمرات بهتری نسبت به بازیکنان سطوح پائینتر کسب میکنند. با این حال، وقتی بازیکنانی که در یک سطح مسابقات قرار دارند با هم مقایسه میشوند این قاعده لزوماً حکمفرما نیست. بنابراین برای اینکه مکانیزمهایی که به شکوفایی در ورزش منجر میشوند را شناسایی کنیم، باید بر روی گروهی از ورزشکاران مستعد پژوهش کنیم که همه آنها در سطح بالایی از عملکرد نسبت به سن خود هستند. این مهم با مقایسه ورزشکاران نخبه و زیرنخبه میسر است (108).
برای موفقیت در امر استعدادیابی، شاید با ارزش‌ترین امر شناسایی ویژگیهای وراثتی و مهیا نمودن محیط مناسب برای فرد مستعد است. این روند باعث میشود تعداد نخبگان ورزشی در هر رشته افزایش یافته و مربیان و دست‌اندرکاران حق انتخاب وسیعتری در بین بهترین‌ها داشته باشند. بر طبق شواهد موجود با وجود اینکه حدود پنجاه سال است که مربیان به طور غیر رسمی به استعدادیابی و ارزیابی وضعیت جسمانی و روانی افراد مشغول اند اما تا پیش از کشورهای اروپای شرقی که در اواخر دهه 1960 و اوایل دهه 1970 برنامههای ویژه ای برای شناسایی ورزشکاران مستعد طراحی کردند، هیچ کشوری چنین برنامهای نداشت (3). هان و همکاران (1990) چنین اظهار نمودهاند که روشهای موثر گزینش و پرورش استعدادهای ورزشی را میتوان از عوامل اصلی تسلط و برتری کشورهای اروپای شرقی در المپیادهای ورزشی چند دهه اخیر دانست (به نقل از پینار و همکاران، 1998).
پژوهشگرانی که بر رشد استعداد در ورزش تمرکز دارند اغلب تصدیق میکنند که عملکرد سطح جهانی حاصل عوامل مختلفی است (123، 128، 134) و جهت کمک به ورزشکاران برای رسیدن به چنین سطحی، داشتن بصیرت بر معیارهای تاثیر گذار در رشد موفقیت آمیز در حرفه ورزشی اهمیت زیادی دارد (91). معیارهای استعدادیابی در اکثر ورزشها به چهار دسته تقسیم میشوند: ویژگیهای پیکرسنجی، ویژگیهای فیزیولوژیکی، ویژگیهای روان‌شناختی و ویژگیهای تکنیکی (133).
ویژگیهای آنتروپومتریکی و فیزیولوژیکی فوتبالیستهای مرد نخبه به خوبی در مطالعات متعددی مورد بررسی قرار گرفته و مشخص شدهاند (مانند چاماری و همکاران، 2004؛ ریلی، بانگزبو و فرانکز، 2000؛ ریلی و گیلبورن، 2003). اما نباید فراموش کرد که بازی فوتبال در طی سالهای اخیر دستخوش تغییرات زیادی شده است و بعید نیست که نیازمندیهای فیزیولوژیکی و آنتروپومتریکی برای موفقیت در فوتبال نسبت به دهههای گذشته تغییرات شگرفی پیدا کرده باشد. علاوه بر افزایش سرعت بازی، اجرای حرکتهای اساسی مانند پاس دادن، دریبل زدن و شوت کردن سرعت بیشتری نسبت به گذشته دارد. نبرد برای تصاحب توپ سختتر شده است و مهارتهای مختلف بازیکنان توسعه یافته است (133). بنابراین برای بازی کردن در سطوح بالا، لازم است که بازیکنان تمرینات شدید و طاقت فرسایی را از سنین پائین شروع کنند. با این حال، فقط تعداد اندکی به این سطح میرسند. چه ویژگیهایی آن دسته از افرادی را که موفق میشوند متمایز میکند؟ در این پژوهش با یک رویکرد چند بعدی به دنبال پاسخ دادن به این سئوال هستیم. هر دوی ورزشکاران نخبه و زیرنخبه در مطالعه حاضر در باشگاههای حرفهای فوتبال بازی میکنند، با این تفاوت که ورزشکاران نخبه سابقۀ دعوت به تیم ملی را دارند.
- اهداف تحقیق
1-3-1 هدف اصلی:
تعیین میزان ویژگیهای روانی، تکنیکی، فیزیولوژیکی و آنتروپومتریکی فوتبالیستهای زیر 16 سال در دو سطح نخبه و زیرنخبه
1-3-2 اهداف اختصاصی:
- تعیین ویژگیهای روانی بازیکنان در دو سطح نخبه و زیر نخبه
- تعیین ویژگیهای تکنیکی بازیکنان در دو سطح نخبه و زیر نخبه
- تعیین ویژگیهای فیزیولوژیکی بازیکنان در دو سطح نخبه و زیر نخبه
- تعیین ویژگیهای آنتروپومتریکی بازیکنان در دو سطح نخبه و زیر نخبه
- تعیین تفاوت ویژگیهای روانی بازیکنان نخبه و زیر نخبه در چهار گروه سنی 12 تا 16 سال
- تعیین تفاوت ویژگیهای تکنیکی بازیکنان نخبه و زیر نخبه در چهار گروه سنی 12 تا 16 سال
- تعیین تفاوت ویژگیهای فیزیولوژیکی بازیکنان نخبه و زیر نخبه در چهار گروه سنی 12 تا 16 سال
- تعیین تفاوت ویژگیهای آنتروپومتریکی بازیکنان نخبه و زیر نخبه در چهار گروه سنی 12 تا 16 سال
- فرضیهها و سئوالهای تحقیق
فرضیههای تحقیق عبارتند از:
1 بین ویژگیهای روانی بازیکنان در دو سطح نخبه و زیر نخبه تفاوت معنی داری وجود دارد.
2 بین ویژگیهای تکنیکی بازیکنان در دو سطح نخبه و زیر نخبه تفاوت معنی داری وجود دارد.
3 بین ویژگیهای فیزیولوژیکی بازیکنان در دو سطح نخبه و زیر نخبه تفاوت معنی داری وجود دارد.
4 بین ویژگیهای آنتروپومتریکی بازیکنان در دو سطح نخبه و زیر نخبه تفاوت معنی داری وجود دارد.
5 بین ویژگیهای روانی بازیکنان نخبه و زیر نخبه در چهار گروه سنی 12 تا 16 سال تفاوت معنی داری وجود دارد.
6 بین ویژگیهای تکنیکی بازیکنان نخبه و زیر نخبه در چهار گروه سنی 12 تا 16 سال تفاوت معنی داری وجود دارد.
7 بین ویژگیهای فیزیولوژیکی بازیکنان نخبه و زیر در چهار گروه سنی 12 تا 16 سال تفاوت معنی داری وجود دارد.
8 بین ویژگیهای آنتروپومتریکی بازیکنان نخبه و زیر نخبه در چهار گروه سنی 12 تا 16 سال تفاوت معنی داری وجود دارد.
بنابراین سئوالهای اصلی که این تحقیق به دنبال یافتن پاسخ آنهاست عبارتند از:
- آیا بین ویژگیهای روانی بازیکنان در دو سطح نخبه و زیر نخبه تفاوت معنی داری وجود دارد؟
- آیا بین ویژگیهای تکنیکی بازیکنان در دو سطح نخبه و زیر نخبه تفاوت معنی داری وجود دارد؟
- آیا بین ویژگیهای فیزیولوژیکی بازیکنان در دو سطح نخبه و زیر نخبه تفاوت معنی داری وجود دارد؟
- آیا بین ویژگیهای آنتروپومتریکی بازیکنان در دو سطح نخبه و زیر نخبه تفاوت معنی داری وجود دارد؟
- آیا بین ویژگیهای روانی بازیکنان نخبه و زیر نخبه در چهار گروه سنی 12 تا 16 سال تفاوت معنی داری وجود دارد؟
- آیا بین ویژگیهای تکنیکی بازیکنان نخبه و زیر نخبه در چهار گروه سنی 12 تا 16 سال تفاوت معنی داری وجود دارد؟
- آیا بین ویژگیهای فیزیولوژیکی بازیکنان نخبه و زیر نخبه در چهار گروه سنی 12 تا 16 سال تفاوت معنی داری وجود دارد؟
- آیا بین ویژگیهای آنتروپومتریکی بازیکنان نخبه و زیر نخبه در چهار گروه سنی 12 تا 16 سال تفاوت معنی داری وجود دارد؟
1-5 ضرورت و اهمیت تحقیق
فقط معدودی از ورزشکاران قادر به فراگیری و اجرای مهارتهای پیچیده ورزشی هستند و شناسایی این افراد مستعد نیاز به شناخت تفاوتهای ژنتیکی و عوامل محیطی مؤثر بر اجرای حرکات در آنها دارد (41). از اینرو یک دیدگاه در فرایند استعدادیابی گزینش افرادی است که از هر جهت شایستگی لازم را برای ادامه در رشته ورزشی موردنظر داشته باشند. به دو طریق میتوان به این مهم نایل گردید. از یک طرف تحلیل نیازهای یک رشته معین از لحاظ بدنی، فیزیولوژیکی، روانی و حتی اجتماعی که امکان تعیین معیارهایی را برای گزینش افراد فراهم می‌آورد و از طرف دیگر داشتن الگوهایی از ورزشکاران نخبه در مورد خصوصیات آنان که می‌تواند معیارهای موردنظر را در گزینش افراد تعیین نماید.
پژوهش حاضر قصد دارد تا به تعیین تفاوت بازیکنان نخبه و زیرنخبه در چهار دسته ویژگیهای مورد بررسی بپردازد. یکی از زمینههای کاربردی این اطلاعات در این است که به مربیان اجازه خواهد داد تا ویژگیهای مورد نیاز برای موفقیت در رشته فوتبال را بشناسند و در تمرینات خود به آنها توجه کنند. ضمناً عواملی که باید در انتخاب بازیکنان مورد توجه قرار گیرند را شناسایی کنند.
امروزه باشگاهها هزینههای گزافی را خرج گزینش مطلوب و پرورش استعدادها میکنند. آنها با شناسایی استعداد فوتبال در سنین اولیه این اطمینان را حاصل میکنند که فرد از امکانات آموزشی و مربیگری مناسبی بهره مند میشود تا روند پرورش استعداد شتاب پیدا کند. تشخیص درست بازیکنان مستعد آینده به باشگاه اجازه میدهد تا منابع خود را به تعداد معدودی از بازیکنان اختصاص دهد و درنتیجه بهره وری بهتری از منابع داشته باشد. نقش پژوهشگران در فرایند تولید بازیکنان مستعد این است که در تعامل با مربیان و مدیران، عوامل پیش بینی کنندۀ موفقیت در ورزش و ورزشکارانی که دارای این ویژگیها هستند را شناسایی کنند. لذا با توجه به گرایش روزافزون باشگاهها به امر استعدادیابی در ورزش، انجام پژوهش در این زمینه همواره از اولویتهای اصلی محققین است.
بررسی مطالعات گذشته نشان داد که، پژوهشهای قبلی نتوانسته اند به پرسشهای اساسی در مورد پیش بینی موفقیت در ورزش جوانان پاسخ دهند (115، 159). با این حال هوآر و وار (2000) نشان دادند که میتوان بر اساس ویژگیهای آنتروپومتریکی، فیزیولوژیکی و مهارتی، زنان فوتبالیست با پتانسیل رسیدن به سطح نخبه را شناسایی کرد (85). در مطالعاتی که در طی سه دهه گذشته در زمینه استعدادیابی انجام شدهاند اغلب، ویژگیهای آنتروپومتریکی و فیزیولوژیکی مورد بررسی قرار گرفتهاند و علی رغم اهمیت زیاد عوامل روانی و حرکتی کمتر به آنها توجه شده است. از بین مطالعات گذشته گکزی (2009) در طرح پژوهشی خود به نقش این دو دسته از عوامل در استعدادیابی بازیکنان جوان پرداخت و در سه مورد از ویژگیهای روانی و دو مورد از ویژگیهای حرکتی تفاوت معنی داری بین ورزشکاران نخبه و زیرنخبه یافت (76). نتایج این مطالعه همسو با یافتههایی که ولستنکرافت (2002) در مقاله مروری خود اظهار داشت نشان میدهد که از بین معیارهای مختلف استعدادیابی عوامل روانی و تکنیکی بیشترین اهمیت را دارند و علی رغم توجه زیادی که تا کنون به ویژگیهای آنتروپومتریکی شده است این ویژگیها از کمترین اهمیت در شناسایی ورزشکاران نخبه جوان برخوردارند. اما با توجه به کمبود شواهد تجربی هنوز برای پاسخ دادن به بسیاری از سئوالات در این حیطه بسیار زود است و نیاز به مطالعات بیشتری وجود دارد. لذا این پژوهش قصد دارد تا با مقایسه ویژگیهای روانی، تکنیکی، فیزیولوژیکی و آنتروپومتریکی در فوتبالیستهای نخبه و زیر نخبه، عواملی که حقیقتاً در فرایند شناسایی بازیکنان نخبه موثر هستند را شناسایی کند.
1-6 محدودیتهای تحقیق
1-6-1 محدودیتهای خارج از کنترل پژوهشگر:
- امکانات تشخیص سطح بالیدگی ورزشکاران وجود نداشت و به سن تقویمی آنها اکتفاء شد.
- بر حالات روانی آزمودنیها به هنگام پاسخ به پرسشنامه کنترل خاصی وجود نداشت.
- شدت و مدت تمریناتی که ورزشکاران تیمهای مختلف در طول هفته داشتند تا حدی با یکدیگر متفاوت بود.
- یکی از دیگر از محدودیتها نحوه گزینش بازیکنان برای ورود به تیم ملی بود. چرا که ممکن است یک مربی با توجه به تاکتیک تیمی مورد نظر خود علاقهای به استفاده از بازیکنی نداشته باشد که اتفاقاً از سطح بالایی از قابلیتهای جسمانی و روانی برخوردار است. با این حال، با انتخاب نمونهها به طور تصادفی و لحاظ نمودن یک حجم نمونه کافی (با توجه به تحقیقات پیشین) انتظار میرود که این محدودیت به حداقل رسیده باشد.
[1]. Williams
[2]. Franks
. Talent Identification
. Hahn
. Pienar
. Chamari
. Reilly
. Bangsbo
. Franks
. Gilbourne
. Geczi
. Wolstencraft
فرم در حال بارگذاری ...
