اقتصاد ایران متکی به درآمدهای نفتی است واین جریان مشکلات زیادی را برای کشور به وجود آورده، چون اقتصادکشورهایی که متکی به یک درآمد میباشند با کمترین نوسان قیمتی دربازارهای بینالمللی تحریم اقتصادی از طرف کشورهای قدرتمند دنیا، سریع تحت تأثیر قرارمی‌گیرد لذا متنوع کردن زمینه‌های درآمدی کشور و تکیه بر صادرات غیر نفتی از راهکارهای برون رفت ازاین مسأله می‌باشد که یکی از راهکارها، برنامه‌ریزی جهت استفاده مطلوب از این همه جاذبه، توسعه گردشگری درکشوراست. از اینرو صنایع دستی به عنوان محصول تولیدی فرهنگی،بخش مهمی ازدرآمدارزی مورد نظرکشور راتأمین کرده وهمواره دررأس کالاهای صادراتی غیرنفتی ایران قراردارد. صنایع دستی یکی ازشاخصه‌های تولیدی ایران محسوب میشود صنایع دستی ایران دارای بارفرهنگی بسیاربالایی است. (امینی و حاجی بیک لو،1382، ص274)
جهان سوم نه تنها گرفتارکمبود اشتغال وسرمایه‌گذاری وعمومیت بیکاری است، بلکه باکمبود تکنولوژی، پایین نبودن سطح آموزش ومهارت، افزایش بی‌رویه جمعیت ومهاجرت روستاییان به شهرها نیز دست به گریبان است وهیچ یک ازاین مسائل نوید دورنمایی مثبت وخوش‌بینانه‌ای برای ورود به عصر فراصنعتی نمی‌دهند.(گل محمدی، 1389، ص 75)
امروز یکی ازدلایل عمدهی ترک روستا به ویژه از جانب جوانانی که پدرانشان سالهای سال در روستا کوشیده‌اند. عدم وجود امکاناتی درجهت کسب اطلاع از رویدادها و تقاضاهای جهانی ونبود شرایط ارتباط باجهان پیرامون می‌باشد. شاید برخی از روستاهای ما امروز دربرقراری ارتباط با شهرهای داخلی هم مشکل داشته باشند و جوان ایرانی با وجود دیدن این خلاء رو به سوی شهرهای بزرگ، روستا را ترک میکند. بی شک امروزه اگر قابلیت‌های روستا را مورد توجه قراردهیم، بسیاری از مشکلات روستا و در مقابل بسیاری ازمشکلات کلان مملکتی درعرصهتجارت جهانی قابل حل شده و ارائه محصولات پرکیفیت درصادرات وکسب سهم بیشتری از بازارهای جهانی دورازدسترس نخواهد بود .صنایع دستی ایران به عنوان یکی از بارزه‌های تولیدی و محصولات داخلی و پرطرفدار در عرصه بین الملل چه از نقطه نظر هنری و چه ازدید مسائل بازرگانی برای کشورما یک افتخار ویک هویت است. (امینی و جاجی بیک لو، 1382، ص 274) از طرفی دیگر افراد زیادی نیز در رشته‌ای از صنایع دستی مهارت دارند اما به علت عدم حمایت یا به صرفه نبودن اشتغال دراین حرفه به اموری دیگر روی آورده‌اند. (معموری و آزادزاده، 1388) همچنین صنایع دستی یکی از سازوکارهایی بشمار می‌آید که برای تولیدآن از منابع کاملاً داخلی استفاده میشود. بر اساس تحقیقات انجام شده تولیدات دستی تأثیر مستقیمی بر درآمد ناخالص ملی دارد و هرگونه افزایش در میزان تولید و بهبودکیفیت صنایع دستی درافزایش درآمد ملی تأثیر می‌گذارد. (امینی و حاجی بیک لو، 1382، ص 4).
صنایع دستی و هنرهای سنتی در هر منطقه، در ابعاد مختلف اجتماعی، فرهنگی و غیره ایفا میکند. در واقع، هویت مردم بستگی به این هنر- صنعت دارد. امروزه استفاده از ابزار آلات فرهنگی به عنوان منبع خلاقیت نقش مهمی در توسعهی جوامع سنتی داشته و پیشبرد توسعه پایدار را در پی دارد. بیشک نمیتوان از نقش اقتصادی آن بهعنوان در آمد اصلی و جذب توریسم غافل ماند. متاسفانه در سالهای اخیر به دلیل ناکارآمدی و بی توجهی دستگاههای متولی، کشورهای دیگر آثاری را به تقلید از هنرهای اصیل ایرانی تولید و با قیمت پایین و ترکیبات نامرغوب وارد بازارهای بینالمللی و ایران میکنند، بیآنکه حقوق تولیدکنندگان ایرانی را در نظر بگیرند. همین عامل باعث لطمات اقتصادی و فرهنگی به کشور شده است. (صادقی مقدم و کمیلی اصفهانی، 1391، ص 76)
به طور کلی، در تحقیقات پیشین نتایج نشان داد، واردات بی رویه صنایع دستی سایرکشورها، وجود واسطه‌ها و ناتوانایی فروش مستقیم آثارصنایع دستی، تبلیغات ناکافی ومسائل فرهنگی اقتصادی مانند تغییر سلایق بازار مهمترین علل رکود بازار صنایع دستی به شمار می‌آیند .(کرباسی و یعقوبی، 1390، ص 21)
بنابراین مسئله تحقیق برآن است که عوامل تاثیر گذار بر توسعه بازار صنایع دستی را شناسایی کنیم.
1-3. اهمیت و ضرروت تحقیق
صنایع دستی اصلی ترین سند هویت تاریخی ملتهاست چرا که بخشی از میراث فرهنگی ماست. این هنر-صنعت با ارزش افزوده بسیار بالا و هزینه بسیار پایین و وجود نیروی انسانی ماهر در داخل کشور که عمدتاً روستایی هستند با توجه بیشتر مسئولین، بویژه در شرایط کنونی که سیستم‌های نوین اطلاع رسانی و ارتباطی درحال شکلگیری در ایران میباشند، علاوه بر ارتقاء سطح زندگی مردم روستاهای ما، می تواند ارزآوری بسیار بالایی برای ایران داشته باشد، در این راستا نباید از پیشرفت‌ها و تجربیات رقبای سرسخت صنایع دستی درعرصه بین الملل نیز غافل شد (امینی و حاجی بیک لو،1382، ص273)، از طرفی دیگر محیط روستایی به خاطر تأمین بخشی ازمواد اولیه و نیروی کار، زمین‌های لازم جهت رشد فعالیتهای صنایع دستی و سنتی را دارا می‌باشد.(مرادی و لنگرودی، 1384، ص4)
در شرایط فعلی که مسئله بیکاری و ایجاد اشتغال مولد همراه با افزایش تولید داخلی و توسعه صادرات غیرنفتی و فراهم نمودن زمینه
مشارکت آن در فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی مهمترین دغدغه مسئولین و رئوس برنامه‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور را تشکیل می‌دهد، توجه به صنایع دستی و اهمیت آن بدلیل ویژگی‌های منحصر به فرد آن بیش از بیش مهم گردیده زیرا صنایع دستی علاوه بر جاذبه‌های هنری و فرهنگی و سهولت آموزش و فراگیری آن از کمترین هزینه سرانه آموزش و ایجاد فرصت شغلی در میان بحث‌های مختلف فعالیتهای صنعتی برخوردار است. از طرفی صنایع دستی درایران جایگاهی ویژه دارد زیرا که جمعیت قابل توجهی درکشور به رشته‌های مختلف این صنعت اشتغال دارند. با توجه به اینکه تولید صنایع دستی سهم قابل توجهی از تولیدات کشور را به خوداختصاص داده، این عرصه در صورت توجه می‌تواند سهم عمده‌ای در توسعه کشور داشته باشد. از سویی صنایع دستی می‌تواند در اقتصاد کشور منشا اثر باشد، این قابلیت و سرمایه گذاری مادی و معنوی در این حوزه، در نجات کشور از تک محصولی و اتکا به نفت موثر خواهد بود. همچنین صنایع دستی به روستاها پایداری داده و موجب افزایش درآمد محلی و کاهش مهاجرت به شهرها میشود (صرامی،1384،ص 1). ایران کشوری است با قومیت‌های گوناگون و هر قوم فرهنگی مخصوص به خود دارد که در توالی سال‌ها به گونه‌ای خاص شکل گرفته است در هر محصول صنایع دستی ذوق هنری و خلاقیت فکری صنعتگر سازنده به نحوی تجلی یافته و همین علل وجه تمایز اصلی این گونه محصولات از مصنوعات مشابه ماشین و کارخانه است ایجاد اشتغال و کسب درآمد، جاذبه گردشگری، حفظ و بقای آداب و رسوم قومی، کسب درآمد ارزی و غیره می‌تواند از پیامدهای رونق صنایع دستی در کشور باشد بسیاری از کسانی که به این حرف مشغول بودند شغل خود را به دلیل نبود تقاضا در بازار کالا از دست دادند و متأسفانه افزایش روند مهاجرت از روستاها به شهر شاخه‌هایی از صنایع دستی ناب و بی‌همتای ایران را در معرض انقراض قرار داده است و نسل تازه‌ای که باید چنین میراث با ارزشی را حفظ کند، بیشتر راهی شهرها شده‌اند. اگرچه هنرمندان و صنعتگران زیادی درهنرهای گوناگون صنایع دستی تبحر دارند. چه بسا افراد زیادی نیز در رشته‌ای ازصنایع دستی مهارت دارند اما به علت عدم حمایتهای صرفه نبودن اشتغال در این حرفه به اموری دیگر روی آورده‌اند. خلق صنایع دستی گروهی را به کار می‌گیرد، مواد اولیه آن محلی و داخلی است، هنرمندی و خلاقیت فرد در بروز آن متجلی میشود و در رقابت با ماشین و عوارض زندگی صنعتی، نوعی تنوع و آرامش ایجاد میکند.( صرامی،1384،ص 53) با توجه به قابلیت‌های صنایع دستی از جمله بهرهوری بالا، امکان استفاده از مهارت‌های بومی و ایجاد اشتغال، امروزه بسیاری از کشورهای توسعه یافته جهان به صنایع دستی به عنوان صنعتی درآمدزا و دارای ارزش افزوده می‌نگرند و با سرمایهگذاری در این حوزه سودهای کلانی برداشت میکنند. (معموری و آزادزاده، 1388) در واقع، صنایع دستی روستایی مکمل فعالیتهای زراعی و دامپروری دهقانان است. این بخش از فعالیت تولیدی، که کار زنان وکودکان است، جنبه تولید خانوادگی دارد و برتولید افزارمندی مبتنی نیست.( گل محمدی،1389، ص 86)
ایران به اتفاق چین و هند 3 قطب اصلی صنایع دستی جهان را تشکیل می‌دهند، اما به اعتقاد یونسکو ایران به لحاظ تنوع تولید و تعداد رشته‌های تولیدی زنده بزرگترین کشور جهان در بعد صنایع دستی محسوب میشود هم اکنون بیش از 256 رشته فعال صنایع دستی در کشور فعال است. اما متاسفانه از لحاظ درآمدزایی و اقتصادی از پتانسیل‌‌های موجود به خوبی بهره‌برداری نشده است. (یزدانی، 1389، ص 86) اگرچه در کشور ما صنایع دستی به لحاظ تنوع منحصر به فرد است اما در بعد شناسایی سلیقه توریسم خارجی کار چندانی صورت نگرفته است. اما چین و هند هر دو چه در تولید صنایع دستی و چه در اطلاع رسانی و تبلیغات هنر و محصولات خود روش های نوین را بکار گرفته و این هم کیفیت اجناس و هم سلیقه‌های بازار جهانی را مورد توجه قرار می‌دهد اما سیاست‌گذاری‌های ایران برخلاف این دوکشور عمدتاً بر‌اساس حفظ سنت بوده است. ایران در سالهای اخیر شاید به دلیل واهمه از دست رفتن سنت‌ها و ارزش‌ها شتاب لازم برای همگام بودن با تکنولوژی روز را نداشته است. (امینی و حاجی بیک لو،1382، ص 7). همچنین ورود کالاهای صنایع دستی از سایرکشورها به ایران در سالهای اخیر افزایش دوچندانی یافته و موجب رکود در تقاضای بازار شده است. (کرباسی و یعقوبی،1390، ص 2) این کشورها و دیگر کشورهایی که در حوزه صنایع دستی فعالیت دارند با تشخیص نیاز بازار و سلیقه خریدار بازار ما را
تحت الشعاع قرار داده‌اند و حتی با کپی‌برداری از محصولات صنایع دستی ما و ایجاد تنوع در محصولاتشان این صنعت را با مخاطراتی روبرو کرده‌اند. (یزدانی، 1389، ص 54) از طرفی در ایران بخاطر نبود ارتباط فعال با خارج از کشور و عدم آگاهی از تقاضای بین المللی ازجانب تولید کننده داخلی، بسیاری ازکارشناسان داخلی صنایع دستی معتقدند که در بخش طراحی، ابتکار و خلاقیت زیادی وجود ندارد. درواقع اثری که چندین سال پیش تولید شده است. اکنون نیز به همان صورت تولید میشود در حالی که بسیاری از سلیقه‌ها در عرصه بین‌الملل امروز تغییرکرده است و در جهانی که امروز با شعار لزوم محوریت مشتری تجارت می کند عدم اطلاع کافی از سلیقه‌های مشتریان در بازارهای از جانب تولیدکنندگان صنایع دستی موجب ربوده شدن گوی از جانب رقبای ایران شده است. (امینی و حاجی بیک لو،1389، ص 2). بنا به اطلاعات منتشره از سوی دست اندرکاران وکارشناسان صنایع دستی، فقدان تبلیغات و بازاریابی مناسب، صنایع دستی ایران را در مظلومیت قرار داده است، چنانکه از تبلیغات با عنوان حلقه مفقوده صنایع دستی کشور یاد میشود. حال آن که با تبلیغات مناسب محصولات و تولیدات این صنعت، می‌توان جایگاه آنها را در بازارهای هدف تثبیت کرد و توان رقابت کشور با تولیدات سایرکشورها را ارتقا داد. تاکید مدیریت بازاریابی بیشتر تعیین محصولات بر مبنای نیاز و خواسته‌های بازار مورد نظر و نیز استفاده از قیمت گذاری، ارتباطات، توزیع موثر جهت آگاهی دادن، ایجاد محرک و ارائه خدمت به بازار است.( روستا، ونوس، ابراهیمی،1389، ص 16).
1-4. فرضیات (یا سئوالات پژوهشی)
سوالات تحقیق:
- آیا اجرای آمیخته‌های بازاریابی راهی برای توسعه بازار صنایع دستی می‌باشد؟
- آیا حمایت دولت بر توسعه صادرات صنایع دستی موثر می‌باشد؟
- آیا تجارت الکترونیک می‌تواند کمکی به توسعه بازار صنایع دستی کند؟
1-5. اهداف پژوهش
هدف اصلی:
شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه بازار صنایع دستی استان تهران
اهداف فرعی:
- تعیین تأثیر محصول بر فروش و صادرات صنایع دستی
- تعیین تأثیر تجارت الکترونیک بر فروش و صادرات صنایع دستی
- تعیین تاثیر حمایت دولت بر فروش و صادرات صنایع دستی
فرم در حال بارگذاری ...
