الگوهای ارتباطی به مدد تحولات ساختار اجتماعی و اقتصادی و تغییرات ارزشی ناشی از آن، در سالهای اخیر تغییرات زیادی داشته است و مشکلات بسیاری را به وجود آورده است. از جمله مشکلاتی که امروزه خانوادهها با آن مواجه هستند، مسأله ارتباط و دوستی‌های دختران و پسران جوان پیش از ازدواج است. تغییرات نظام ارزشی و تغییر ساختار اقتصادی ایران، به تدریج، زمینه را برای بروز الگوهای نوینی از رفتارهای جنسی در میان بخشی از جوانان ایرانی فراهم کرده است؛ شکل‌گیری ارزش‌هایی نوین و پیدایش الگوهای جدیدی از رفتار که به مثابه‌ی پاسخ‌هایی به نیازهای درونی ارضا نشده‌ی آنان عمل می‌کنند. اندک تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده است نشان میدهد که روابط جنسی پیش از ازدواج در ایران در حال افزایش است (ارمکی، 1390؛ سلیمانی‌نیا و همکاران، 1384؛ گرمارودی و همکاران، 1388؛ خلجآبادیفراهانی و مهریار، 1389). به نظر میرسد بخصوص طی دو دهه اخیر، الگوی روابط جنسی پیش از ازدواج در جوانان دچار تغییرات فراوانی شده و اکنون با تحولات قابل توجهی در حوزه ارزش‌ها و باورهای جوانان همراه شده است. بیشتر این روابط پنهانی و دور از چشم والدین شکل می‌گیرد و تداوم می‌یابد. در این بین، جوانی جمعیت و رفتارهای پرخطر جوانان (ارمکی، 1390؛ زاده‌محمدی و احمدآبادی، 1388)، به یکی از عوامل هشدار دهنده در ایران تبدیل شده است. در ایران حدود 30 تا 70 درصد نوجوانان به نوعی با این مسئله در گیرند(حسینی دولت‌آبادی و سعادت، 1391؛ گلزاری، 1384). در یک تحقیق گسترده که روی 75 هزار نفر از نوجوانان 14 تا 19 ساله در سراسر کشور انجام شده است، 45 درصد از نمونهها عنوان کردهاند که مسائل جنسی فکرشان را آزار میدهد و 35 درصد مطرح نمودهاند که بخاطر مسائل جنسی گاهی به دردسر افتادهاند (حسینی دولت‌آبادی و سعادت، 1391، میرباقری، 1381).
علاوه بر موارد مذکور، دگرگونیهای ساختی و اجتماعی چون گسترش شهرنشینی، صنعتی شدن، افزایش میزان سواد، حضور زنان در عرصههای اجتماعی، گسترش مکانهای مشترک، گسترش کمی و کیفی وسایل ارتباط جمعی نیز به پیدایش و افزایش شکل جدیدی از روابط بین شخصی جوانان جامعه کمک کرده است که موجب تقویت گرایش و میل جوانان جامعه به داشتن روابط و معاشرتهایی قبل از ازدواج شده است (حسینی دولت‌آبادی و سعادت، 1391 ؛ آزاد ارمکی و همکاران، 1379؛ جوکار، 1383؛ احمدنیا و مهریار، 1383؛ موحد و همکاران، 1385).
بر اساس پژوهشیکه بر روی ۱۴۱555 نفر دانشآموز دختر و پسر دوره متوسطه در سال تحصیلی ۱۳۸۷-۱۳۸۶ صورت گرفت نتایج نشان داد که 105046 دانشآموز یعنی 3/74 درصد دارای رابطه غیر مجاز با جنس مخالف بودهاند (سایت تابناک، 1393). بررسی سازمان ملی جوانان بر روی 7 هزار نفر از دختران و پسران مجرد 15 تا 29 ساله نشان داده که 55 درصد جوانان با جنس مخالف خود ارتباط دارند. در این پژوهش 30 درصد افراد نمونه فقط رابطه دوستی را انگیزه خود از برقراری رابطه دانستهاند، حدود 34 درصد انتخاب همسر و 14 درصد نیز رابطه جنسی را دلیل دوستی برشمردند. 43 درصد دخترانی که رابطه داشتهاند بیان کردند که تنها با یک نفر رابطه دوستی داشتهاند و 57 درصد با بیش از یک نفر دوست بودهاند. این نسبتها برای پسران 24 و 76 درصد است. 24 درصد از کسانی که با جنس مخالف ارتباط داشتهاند بیان کردهاند که رابطه آنان به آمیزش جنسی منجر شده است. در استانهای خوزستان و گیلان بیش از دیگر استانها این رابطه به رابطه جنسی منجر شده است (سازمان ملی جوانان، 1388، سایت تحلیلی خبری عصر ایران، 1388). با توجه به اینکه در استان خوزستان بیشتر از دیگر استانهای کشور روابط دختر و پسر پیش از ازدواج به رابطه جنسی منجر شده، ضرورت انجام چنین پژوهشهایی در شهرستانهای استان خوزستان ضروری به نظر میرسد. بهبهان یکی از شهرستانهای استان خوزستان است. جمعیت شهر بهبهان ترکیبی از قومیت‌های فارس، لر و عرب میباشد. طبق بررسیهای انجام شده در شهر بهبهان پژوهشی در این زمینه انجام نشده است و امکان دسترسی به اطلاعات توسط محقق در شهر بهبهان سبب گردیده است تا این شهر برای مطالعه انتخاب گردد.
شهر بهبهان شهری نسبتا سنّتی است و مردم این شهر نسبت به اعتقادات و ارزشهای گذشته و سنت پایبند هستند. خانوادهها نگرش نسبتا منفی به روابط دختر و پسر قبل از ازدواج دارند. با توجه به این که در چند سال اخیر رشد چشمگیر استفاده از ماهوارهها و رسانههای جمعی خارجی در بین ساکنین این شهر با مخالفتهای قانونی روبه رو بوده، روابط دختر و پسر حاکی از مسألهدار بودن آن است و این گونه روابط گسترش بسیاری داشته است. همچنین با واکاوی بیشتر این پدیده میتوان به بروز شکاف ارزشی در بین نسلهای جوان در این شهر پی برد. همین امر باعث شده است که محقق به دنبال عوامل زمینه ساز برقراری این گونه ارتباطات باشد. بنابراین این پژوهش در صدد بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر گرایش پسر و دختر به رابطه با جنس مخالف در شهرستان بهبهان است. سوالات اساسی تحقیق عبارتاند از اینکه وضعیت گرایش به رابطه با جنس مخالف در بین جوانان شهرستان چگونه است؟ مهمترین عوامل فرهنگی و اجتماعی مؤثر بر این گرایش کدامند؟
1-3- اهمیت و ضرورت پژوهش
یکی از پدیدههای اجتماعی جامعهی معاصر ایران در حوزه ارتباطات و دوستیها، مسئله معاشرت و ارتباط دوستی دختر و پسر پیش از ازدواج است. در سالهای اخیر افزایش سوادآموزی و تحصیلات دانشگاهی در بین جوانان، دسترسی به رسانههای جهانی، مهاجرت به شهرها و همچنین دسترسی گسترده به فنآوریهای نوین ارتباطی (اینترنت، چت و تلفن همراه) موجبات تسهیل در ارتباطات دختر و پسر و دوستیابی راحت و آسان آنان شده است. از آنجا که مسایل مربوط به روابط دختر و پسر و نیازهای اساسی این افراد و دلایل گرایش آنها به ارتباط با جنس مخالف، در کشور ما کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است، ضرورت پرداختن به مسئله روابط دختر و پسر پیش از ازدواج، در کشور به دلایلی از اهمیّت ویژهای برخوردار است: 1- روند افزایش روابط جنسی پیش از ازدواج، با تغییر آرام ارزش‌ها به تدریج منجر به تغییر در ساختار خانواده و کارکردهای آن و سپس با تغییر گفتمان غالب، حتی می‌تواند منجر به تغییرات اجتماعی گسترده‌تر شود؛ 2- تامین نامناسب و ناصحیح این نیازها یا قرار گرفتن آنها در مسیر نادرست، فرد را به لحاظ روحی و روانی در روابط اجتماعی و زندگی خانوادگی با مشکلات عدیدهای روبهرو خواهد کرد؛ 3- در سطح فرهنگی رابطه با جنس مخالف باعث توسعه و ترویج هنجارشکنی دینی، سست شدن ایمانها و صلب توفیق و ترویج فرهنگهای غلط در جامعه میشود ؛ 4- در سطح فردی این گونه دوستیها و روابط باعث افزایش آسیب‌های روحی روانی، اصطکاک و تعارض جوانان و والدین، کسب عادت ثانویه به ارتباط با جنس مخالف، ایجاد استرس، افسردگی، عصبانیت، بدبینی و بیماریهای روانی در شخص میشود؛ 5- در سطح اجتماعی سبب ایجاد بحران اخلاق در نسل آتی، نهادینه شدن روابط دختر و پسر به عنوان رقیبی برای خانواده، رواج الگوهای همزیستی غیر خانوادگی، ناامنی عاطفی، ناامنی فیزیکی، افزایش مزاحمتها، درگیری با قانون، سلب اعتماد در روابط زناشویی و افزایش احتمال طلاق، گسست در روابط خانوادگی و افزایش آثار طلاق در اثر سست شدن کانون خانواده و … میشود(فولادی،1388).
علاوه بر موراد فوق، دختر و پسر در رابطهی متقابل، ممکن است در معرض فعالیتهای مضر زیادی قرار بگیرند که به سبب وجود عشق در رابطه، سوءاستفاده به نظر نرسد؛ اما در واقع، آنان وارد روابط آسیبزا شدهاند و خود از آن بیخبرند. در چنین روابطی، یکی از طرفین، از دیگری سوءاستفاده میکند که ممکن است از نوع جنسی و جسمی باشد؛ حتی ممکن است افراد ناخواسته در معرض موقعیتی خطرناک همچون تجاوز جنسی و بارداری قرار بگیرند. با توجه به اینکه در استان خوزستان، بیشتر از دیگر استانهای کشور، روابط دختر و پسر پیش از ازدواج به رابطه جنسی منجر شده، این امر باعث شده که این استان بعد از استان سیستان و بلوچستان رتبه دوم قتلهای ناموسی در کشور را به خود اختصاص بدهد به طوری که چهل درصد از قتلهای رخ داده در استان مربوط به قتلهای ناموسی میباشد (عطاشنه، 1370، 114).
بافت فرهنگی شهر بهبهان سنتی و مذهبی است به طوری که این شهر را دارالمومنین لقب دادهاند. در سالهای اخیر ما شاهد تغییرات سریع فرهنگی در سطح این شهر بودهایم که میتوان از روابط دختر و پسر به عنوان یکی از مسائل جدید فرهنگی این شهر نام برد. با این تفاصیل پژوهش حاضر به دنبال این است که با بررسی عوامل مؤثر بر گرایش دختر و پسر به رابطه با جنس مخالف، و نیز شناسایی میزان تأثیر متغیرهای ممیزان میزان امکان ازدواج، نظارت خانواده، نگرش دوستان، رسانههای نوین ارتباطی، میزان دینداری و متغیرهای زمینهای و جمعیتی، به یکی از مهّمترین مسائل اجتماعی این شهر پاسخی قانع کننده ارائه دهد و در جهت کاهش عواقب و تبعات منفی روابط آزاد دختر و پسر، مثمر ثمر باشد.
1-4- اهداف پژوهش
1-4-1- هدف کلّی تحقیق
بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر گرایش پسران و دختران مجرد شهر بهبهان به رابطه با جنس مخالف.
1-4-2- اهداف فرعی
1- بررسی رابطه بین متغیرهای جمعیت شناختی (جنس، سن، قومیت و میزان سواد) و گرایش پسران و دختران شهر بهبهان به رابطه با جنس مخالف.
2- بررسی رابطه بین میزان امکان ازدواج و گرایش پسران به رابطه با جنس مخالف.
3- بررسی رابطه بین نظارت و میزان کنترل توسط خانواده و گرایش پسران و دختران شهر بهبهان به رابطه با جنس مخالف.
4- بررسی رابطه بین نگرش مثبت دوستان به رابطه با جنس مخالف و گرایش پسران و دختران شهر بهیهان به رابطه با جنس مخالف.
5- بررسی رابطه بین میزان مصرف رسانههای ارتباطی نوین(اینترنت، ماهواره، موبایل) و گرایش پسران و دختران شهر بهبهان به رابطه با جنس مخالف.
6- بررسی رابطه بین ابعاد دینداری وگرایش پسران و دختران شهر بهبهان به رابطه با جنس مخالف.
1-5- کاربرد نتایج پژوهش
نتایج حاصل از این پژوهش برای دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی؛ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ وزارت ورزش و جوانان؛ سازمان ملی جوانان و شورای عالی جوانان به عنوان عالیترین مرجع سیاستگذاری و برنامهریزی کلان در حوزه امور جوانان کاربردی خواهد بود.
فرم در حال بارگذاری ...
