وبلاگ

هوش هیجانی چیست؟ ﻫـﻮش ﻫﻴﺠﺎﻧـﻰ ﻋـﺒـﺎرت اﺳـﺖ از ﻇـﺮﻓﻴـﺖ ادراک، اﺑﺰار، ﺷﻨـﺎﺧـﺖ، ﻛـﺎرﺑـﺮد و اداره ﻫﻴجاﻧﻬـﺎ در ﺧـﻮد و دﻳﮕﺮان (ﻣییر و ﺳﺎﻟـﻮى،١٩٩٧) هوش هیجانی را، توانایی نظارت و نظم دهی احساسات خود و دیگران و استفاده از احساسات برای راهنمایی فکر و عمل توصیف کرده اند . به نظر گلمن ( 1998 ، 1996، 1995 ) هوش هیجانی نوع دیگری از هوش است که مشتمل بر شناخت احساسات خویشتن و استفاده از آن برای اتخاذ تصمیم های مناسب در زندگی است . بار-آن ( 2000 ) معتقد است هوش هیجانی مجموعه ای از دانش ها و توانایی های هیجانی و اجتماعی است که قابلیت کلی ما را در پاسخ به نیازهای محیطی به طور مؤثری تحت تأثیر قرار می دهد . هوش هیجانی از چهار مهارت اصلی تشکیل می شود : 1- خودآگاهی ، توانایی در شناخت دقیق هیجان ها به هنگام وقوع آنها و درک شیوه های معمولی خود برای واکنش نشان دادن به مردم و وضعیت های مختلف 2- خود مدیریتی ، توانایی در کنترل هیجان ها که از طریق آن می توانید انعطاف پذیر باقی بمانید و در مقابل مردم و وضعیت های متفاوت ، به طور مثبت و مؤثر واکنش نشان دهید . 3- آگاهی اجتماعی ، توانایی در شناخت و درک هیجان های دیگران ، چه به صورت فردی و چه به صورت گروهی . این آگاهی برای کنترل و مدیریت روابط بسیار ضرورت دارد . 4- مدیریت رابطه ، توانایی به کارگیری آگاهی از هیجان های خود و هیجان های دیگران برای مدیریت سازنده و مثبت تعامل ها و روابط ( شاکنسی و پارکر ، 2005 ) .

هوش هیجانی به تنهایی بزرگترین عامل برای پیش بینی عملکرد فرد در محیط کار و قوی ترین نیرو برای رهبری و موفقیت است . شاید بهترین امتیاز هوش هیجانی این باشد که یک مهارت بسیار انعطاف پذیر است . هوش هیجانی مردم هرچقدر هم کم یا زیاد باشد ، باز هم مردم می توانند با تمرین آن را بهبود بخشند و کسانی که در هوش هیجانی نمره کلی می آورند عملاً می توانند خودشان را به پای همکارانشان برسانند ( جودن و همکارانش ، 2002 ) . یکی از این تلاش ها جهت افزایش هوش هیجانی استفاده از سبک رهبری تحول گرا است . برنز، رهبری تحول گرا را به عنوان انگیزش دادن به پیروان با جذاب کردن آرمان های بالاتر و ارزش های اخلاقی تعریف کرده است. از آن جایی که رهبران تحول گرا دید روشنی نسبت به آینده دارند، آن ها به دنبال ایجاد تغییرات و پیشبرد سازمان در جهتی هستند که تصورات خود را تحقق بخشند. باس و آوولیو( 1993 )، رهبری تحول گرا را به عنوان رهبری تعریف کرده اند که هنگامی اتفاق می افتد که رهبر علاقه ای را میان همکاران و پیروان خود بر می انگیزد که کار خود را از یک دیدگاه جدید نگاه کنند. رهبر تحول گرا یک آگاهی از رسالت یا بینش سازمان ایجاد می کند و همکاران و پیروان را برای سطوح بالاتر توانایی و پتانسیل توسعه می دهد. علاوه بر این، رهبر تحول گرا همکاران و پیروان را تحریک می کند که فراسوی منافع خود، به منافعی توجه کنند که به گروه نفع برساند ( داکت و مک فارلند ، 2003 ) .

ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎی ﺳﯿﻮاﻧﺎﺗﺎن و ﻓﮑﻦ (2002 ) ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دهند ، رﻫﺒﺮاﻧﯽ ﮐﻪ ﻫﻮش ﻫﯿﺠﺎنی ﺑﺎﻻﯾﯽ در آن ﻫﺎ ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ ، ﺗﻮﺳﻂ زﯾﺮدﺳﺘﺎن، ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﻫﺒﺮان ﻣﺘﻌﺎلی و اﺛﺮﺑﺨﺶ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. ﻟﻨﮕﻮرن (2004 )، از ﻃﺮﯾﻖ ﭘﮋوﻫﺶ در ﻣﯿﺎن ﻣﺪﯾﺮان رﺳﺘﻮران ﻫﺎ در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﭘﯽ ﺑﺮد ﮐﻪ راﺑطه ﻣﻌﻨﺎداری ﺑﯿﻦ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﺪﯾﺮان و ﻫﻮش ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ آن ﻫﺎ وﺟﻮد دارد. ﻣﺤﻘﻖ دﯾﮕﺮی به ﻧﺎم ﭼﻦ (2002 ) درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ در ﺟﺮﯾﺎن ارزﯾﺎﺑﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪی، 27 درﺻﺪ ﻓﺮاواﻧﯽ ﻫﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮای ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺎﻻ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﭘﺎﯾﯿﻦ، ﺑﻪ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻫﺎی ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ و ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدد.

با توجه به تحقیقات انجام شده در سال های اخیر در دنیا و توجه روزافزون به بررسی هوش هیجانی در عرصه های گوناگون و نیز بررسی

 مدیریت تحول گرا به عنوان سبک مدیریت موفق در سازمان های امروز، تحقیقات اندکی در این زمینه در ایران انجام شده است. هدف از انجام این تحقیق سنجش میزان هوش هیجانی مدیران و مهم تر از آن پیدا کردن دلایلی دال بر وجود رابطه بین هوش هیجانی بالاتر و سبک رهبری تحول گرا است .

اهمیت و ضرورت پژوهش

ارتباط بین هوش هیجانی و سبک رهبری در تحقیقات سایر پژوهشگران اثبات شده است به همین دلیل در صورت بررسی میزان هوش هیجانی مدیران مدارس شهرستان گلپایگان نقاط قوت و ضعف مدیران در ارتباط با مولفه های هوش هیجانی مشخص خواهد شد، با توجه به این که هوش هیجانی یک خصوصیت است که می تواند پرورش و رشد پیدا کند مدیران می توانند نقاط منفی خود را شناسایی کرده و آن ها را تقویت نمایند تا به سبب تغییر عملکرد های هیجانی و کنترل آن بتوانند سبک رهبری خود را از حالت تعادل گرا به سبک تحول گرا نزدیکتر نمایند. محیط شغلی مدیران مدارس به دلیل مواجه بودن با قشر نوجوان نیازمند تصمیم گیری های سریع و مقتدارنه می باشد ، مدیران در صورتی در مواجهه با این نوع تصمیم گیری ها عکس العمل مناسب تری را از خود بروز می دهند که بتوانند فاکتورهای محیطی را به خوبی بررسی کرده و هیجانات ناشی از آن را کنترل نمایند ، هوش هیجانی بالا به افراد کمک می کند که در این شرایط تصمیمات بهتری را اتخاذ کنند.

متاسفانه تا کنون در داخل کشور تحقیقات بسیار کمی جهت بررسی ارتباط هوش هیجانی و سبک رهبری صورت گرفته است.کمبود چنین تحقیقاتی در حیطه آموزش و پروش مشهودتر است.با توجه به این که بالا بودن هوش هیجانی در مدیران مدارس می تواند کشور را در راستای تحقق و پیشبرد اهداف تعیین شده در ماموریت ها و برنامه های مورد نظر یاری رساند ، و از آنجا که این احتمال وجود دارد که هوش هیجانی با سبک رهبری مدیران در ارتباط باشد ، ضروریست این امر مورد بررسی قرار گیرد که آیا هوش هیجانی با سبک رهبری مدیران ارتباط دارد یا خیر.شناخت مولفه های دخیل در شیوه ارتباطات مدیران از جمله فعالیت هایی است که در اثر بخش تر ساختن و کارآمدی سازمان ها موثر است از اهمیت بالایی برخوردار است.در این تحقیق به بررسی رابطه هوش هیجانی و سبک رهبری مدیران مدارس شهرستان گلپایگان پرداخته شده است.

• نوآوری در تحقیق

یکی از مهمترین خصیصه ها که می تواند به رهبران و مدیران در پاسخ به تغییر شرایط  کمک کند ، هوش هیجانی و سبک تحول گرا است . هوش هیجانی موضوعی است که سعی در تشریح و تفسیر جایگاه هیجان ها و احساسات و توانمندی های انسانی دارد . مدیران برخوردار از هوش هیجانی ، رهبران مؤثری هستند که اهداف را با حداکثر بهره وری و رضایتمندی و تعهد کارکنان محقق می سازند ، رهبری تعامل گرا را نیز به عنوان یک فرایند مبادله اجتماعی در نظر گرفته اند ، در جایی که رهبران برای افزایش عملکرد کارکنان خود به پاداش و تنبیه سازمان متکی هستند . رهبران تعامل گرا پیروان خود را در جهت اهداف و نقش های تثبیت شده مورد نیاز هدایت کرده و برای انگیزش دادن به آن ها به پاداش و تنبیه سازمانی متکی هستند. علاوه بر این ، آن ها بر تکالیف، استانداردهای کاری و اهداف وظیفه محور تأکید دارند . امروزه مدیریت آموزشی ، برای جبران نزول کیفی آموزش و پرورش ناشی از توجه به مشکلات کمی ، یک الزام است و ابعاد وسیع و پیچیدگی وظایف آموزشی ، به مدیرانی با عمق نظر و بینش و انعطاف پذیری و مجهز به دانش مدیریت نیاز دارد به همین جهت انجام چنین تحقیقاتی برای سازمان حائز اهمیت می باشد و چندان در داخل سازمان به آنها پرداخته نشده است .

– Emotional Intelligence

–  Bar-ON

– Shaughnessy & Parker

– Jordan et.al

– Duckett & Macfarlane