وبلاگ

……………………… 64
 4- 2- اطلاعات شبیه سازی….
4- 3- نتیجه شبیه سازی…. 67
 
فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری
 5- 1- نتیجه گیری………….. 70
5- 2- پیشنهادات……………… 72
مراجع… ……………………………… 73
واژه نامه فارسی به انگلیسی.. 76
 
فهرست جدول‌ها
عنوان                              صفحه
جدول ‏2- 1: بررسی تاثیر افزایش تعداد ادوات فکتس در شبکه بر روی تابع هدف… 22
جدول ‏2- 2:نتایج جایابی بهینه ادوات فکتس به کمک روشهای کلاسیک…. 24
جدول ‏2- 3:مقایسه نتایج جایابی PSO با EP. 29

 

جدول ‏2- 4:نتایج جایابی به کمک روش روش EPSO.. 30
جدول ‏2- 5:مقایسه عملکرد زمانی روشهای مختلف PSO.. 31
جدول ‏2- 6:نتایج جایابی روی شبکه 118باسه IEEE با روش EA.. 32
جدول ‏2- 7:نتایج جایابی روی شبکه 58 باسه تایلند با روش EA.. 32
جدول ‏2- 8:مقایسه نتایج جایابی با روشهای DE، GA و آنالیز حساسیت… 34
جدول ‏2- 9:نتایج جایابی روی شبکه 24 باسه. 34
جدول ‏2- 10:مقایسه نتایج جایابی روشهای ترکیبی.. 36
جدول ‏2- 11:نتایج جایابی با روش ترکیبی PSO و SQR.. 37
 جدول 4- 1 : اطلاعات شین‌های شبکه قدرت 30 شینه IEEE (Bus Data). . . . . . .  . .. . . . . . .  65
جدول 4- 2 : اطلاعات خط شبکه قدرت 30 شینه IEEE (Line Data). . . . . . .  . . . . . . . . . . . . 66
جدول 4- 3 : نتایج جایابی بهینه Statcom در سیستم 30 شینه IEEE. . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . 68
 
فهرست شکل‌‌ها
عنوان                              صفحه
شکل ‏1- 1:کاربرد ادوات فکتس در یک نگاه 5
شکل ‏1- 2: مشخصه جریان- ولتاژ SVC.. 10
شکل ‏1- 3: نحوه اتصال انواع SVC به شبکه. 12
شکل ‏1- 4: مشخصه جریان- ولتاژ STATCOM… 14
شکل ‏1- 5: مقایسه مشخصه‌های جریان- ولتاژ SVC و STATCOM… 15
شکل ‏2- 1:فلوچارت الگوریتم ژنتیک…. 28
شکل ‏2- 2:مقایسه عملکرد روشPSO با EP. 30
شکل ‏3- 1:STATCOM متصل به شبکه. 44
شکل ‏3- 2:مدل مداری میانگینSTATCOM… 46
شکل ‏3- 3: تلفات داخلی STATCOM در مدل میانگین.. 48
شکل ‏3- 4:مدل میانگین یک STATCOM متصل به سیستم قدرت به عنوان یک باس جدید. 48
شکل ‏3- 5:نمودار تابع پایداری ولتاژ برحسب ولتاژ شین.. 51
شکل ‏3- 6:الگوی کلی رشته دودویی برای کروموزومها 54
شکل ‏3- 7: نحوه ارزیابی شایستگی در چرخ رولت… 56
شکل ‏3- 8: یک نمونه تلفیق (آمیزش) 58
شکل ‏3- 9: یک کروموزوم قبل و بعد از اعمال عملگر جهش…. 59
شکل ‏3- 10:کد برنامه الگوریتم ژنتیک…. 60
شکل ‏3- 11: فلوچارت الگوریتم ژنتیک…. .. . . 62
شکل ‏4- 1: مدار شبکه قدرت 30 شینه IEEE.. .. . . 64
شکل ‏4- 2: نمودار الگوریتم ژنتیک در جایابی سیستم 30 شینه IEEE.. .. . . 67

 

1-1- پیشگفتار

در جهان امروز روش هایی برای ارسال اطلاعات موجود می باشد که تبادل از طریق امواج الکترونیکی یکی از این موارد می باشد در این متد دیتا ها مدوله می شود و براساس سری های خاصی در فضا ار سال می شود.

 

برای ایجاد ارتباط بیسیم ما نیاز به یک فرستنده برای کد کردن و ارسال اطلاعات داریم و در طرف دیگر گیرنده برای دیکد کردن و دریافت سیگنال های اساسی و مورد نیاز از نویز می باشیم. در این چنین شرایطی بخاطر ارسال سیگنال ها در فضای اطراف بجای سیم به تمامی افرادی که در اطراف فرستنده قرار دارند این امکان را می دهیم که سیگنالها را جمع آوری کنند و یا بر روی آنها نویز ایجاد کنند که این مورد یکی از موارد بررسی بحث امنیت در شبکه های بدون سیم می باشد. در رابطه با این مسئله ما مفهوم Jamming  را داریم که در مورد ایجاد نویز بر روی سیگنال ها و شناسایی عامل ایجاد نویز بر روی شبکه و شناسایی محل آن از مواردی است که قابل بحث در زمینه امنیت شبکه های بدون سیم می باشد که در این زمینه مقالاتی تا بحال به چاپ رسیده است.   

 

در دنیای قرن بیست و یکم از شبکه های وایرلس برای انجام تبادل اطلاعات در سطح وسیع استفاده          می­شود و همچنین امروزه ما شاهد استفاده از شبکه های بیسیم در کشور هستیم و استفاده از اینگونه از تبادل اطلاعات در حال افزایش می باشد. حال این سوال مطرح می شود که چگونه می شود اطلاعات را در یک بستر امن تبادل کرد که اطلاعات ما دزدیده نشوند.برای ایمن سازی ارسال اطلاعات در شبکه تاکنون روش های متنوعی ابداع شده اند چه برای رمز کردن دیتا و چه برای تشخیص هویت افراد در شبکه. در روش های کنونی برای انجام رمز سازی دیتا نقص هایی وجود دارد که نیاز به برطرف کردن دارند و هر نقص از طریق متد خاصی قابل کشف و نفوذ می باشد که موارد قرار است مورد بررسی قرار گیرند و راه حل های مناسبی برای مقابله با هر نقصی مطرح شوند تا هزینه های آسیب را پیشگیری کنیم.

 

شبکه های بدون سیم به چند زیر مجموعه تقسیم می شوند: 1-شبکه های بدون سیم با مدیریت مرکزی 2-شبکه های بدون سیم بدون مدیریت مرکزی و مورد دوم خود به موارد زیر قابل تفکیک می باشد:

 

 

 

 

 

1. Sensor Networks

 

1. Manet

 

1. Vanet

در مورد تقسیم اول ما شبکه ای از سنسور ها داریم که از محیط پیرامون اطلاعات دریافت کرده و آنها را به سیگنال های الکتریکی تبدیل کرده و هر یک از سنسورها با دیگر سنسورها در ارتباط بوده و دیتا را تبادل کرده و بر حسب مورد آنالیز می نمایند.

 

در مورد تقسیم بندی دوم ما مجموعه ای از نودهای بدون سیم داریم که از طریق امواج مغناطیسی و بر اساس الگو های ارتیاطات بدون سیم با همدیگر تبادل اطلاعات داشته در این شبکه ها ما لپ تاپها و یا سایر دستگا های بدون سیم مشابه را داریم. در این مورد که مورد بحث این پایان نامه می باشد مباحث امنیتی زیادی مطرح میگردد که بررسی تمامی آنها در قالب یک پایان نامه غیر ممکن بوده و فقط در مورد روش های مسیردهی و نکات امنیتی پیرامون آن صحبت خواهد شد. مواردی از قبیل الگوریتم های مسیر دهی و کاربردهای آن در وضعیت های مختلف و مشکلات امنیتی که در این الگوریتم ها یافت می شود.

 

تقسیم بندی سوم در مورد شبکه های بدون سیمی است که نودهای آن خودروها و یا هر جسم قابل حرکت می باشد. این شبکه ها شباهت های زیادی به شبکه های Manet دارند اما در مواردی با هم تفاوت هایی دارند مثلا در زمینه پیاده سازی و نحوه ارتباطات با یکدیگر زیرا در این شبکه ها نودها دائما در حال حرکت می باشند و شبکه از توپولوژی خاصی پیروی نمی کند. در این شبکه ها آنتن ها نقش بسزایی اعمال می کنند ولو اینکه از شرایط اصلی ارتباطات نمی باشند. 

 

در شبکه های بدون سیم و مدیریت مرکزی ما از آنتن ها و نقاط دسترسی[1]  به عنوان لوازم اصلی و مدیریتی استفاده می کنیم که نودها در این شبکه ها ارتباط مستقیم با هم ندارند و از این دستگاها بعنوان واسط و تقویت سیگنال استفاده می شود که البته باید گفت کاربردهای زیاده دیگری دارند بعنوان مثال وظیفه تشخیص هویت نودها و ثبت عملکرد آنها از وظایف اصلیشان است و اینها وضایفی هستند که در شبکه های بدون سیم فاقد مدیریت مرکزی  بر عهده نودها می باشد که این امر نقاط ضعف بسیاری را در این شبکه ها ایجاد کرده.

 

در شبکه های  موردی بعلت نبودن شناسایی واحد برای تشخیص هویت اعضای شبکه هر نودی خارج از شبکه می تواند ارسال اطلاعات داشته و خود را از اعضای شبکه جا بزند که این موارد از نقاط ضعف امنیتی در این شبکه ها می باشند که بعدا در طی پروژه به آنها مفصلا توجه خواهد شد و را ههای که موجود است برای رفع آنها بیان خواهد شد.

 

ما الگوریتم های مختلفی در رابطه با ارسال اطلاعات در شبکه های موردی داریم همانند:

 

1-الگوریتمهای اکتشافی که نودها از جدول مسیر دهی برخوردار نمی باشند و فبل از ارسال اطلاعات مسیر مقصد از سایر نودها پرسیده می شود که بر اساس جوابهای آنها مسیر کشف شده و نود اطلاعات خود را ارسال می کند.

 

2-الگوریتم های مسیردهی با جدول مسیردهی که نودها از شکل شبکه آگاه بوده و تعداد نودها را می دانند و همچنین هر نود می داند که اگر بخواهد اطلاعات را برای نوده خاصی ارسال کند از چه مسیری این کار را انجام دهد که کمترین فاصله را داشته باشد. در این الگوریتم ها هر نود وضعیت مکانی خود را به دیگران ابلاغ نموده تا دیگر نودها جداول مسیردهی خود را به روز رسانی کنند. مشکل اساسی این الگوریتمها ترافیک بالای آنها برای به روزرسانی جداول مسیردهی است که این مشکل در شبکه های با سایز بزرگ بیشتر نمایان میشود.

 

دسته سوم الگوریتم های ترکیبی می باشند که عملکرد آنها شامل ترکیبی از دو مدل قبلی است و در این الگوریتم ها شبکه بدون سیم به نقاطی تقسیم شده و نودها جداول مسیر دهی خود را تا حد فاصل منطقه ای که در آن قرار دارند به روز می کنند و این مسئله مشکل ترافیک بالا برای به روزرسانی جداول مسیردهی را ازبین میبرد.

 

طرح زیر شکل تقسیم بندی الگوریتم های بیان شده میباشد:

 

1-) راندن بر اساس جدول (پیشگیرانه)[2]

 

2-) راندن در زمان تقاضا (واکنش دار)[3]

 

3-) پیوندی[4]

 

 

 

اگر کسی بخواهد در مورد این پروتکل ها و وضعیت امنیتی آنها بداند و تلاش کند که مشکل را حل نماید باید از روش های نفوذ به شبکه های بدون سیم بطور کامل آگاه باشد و همچنین با ساختار پکت های بسیم آگاه باشد تا یتواند با بررسی این پکت ها نوع حمله را تشخیص دهد و کارهای آماری بر روی پکت ها انجام دهد بویژه این کار برای بررسی الگوریتمهای مسیر دهی بسیار لازم است و در نتیجه در این پروژه به تمامی این موارد رسیدگی خواهد شد.

 

پس قرار است بخشی از این پروژه به بررسی روش های نفوذ به شبکه های بیسیم اختصاص داده شود تا افراد آگاهی بیشتری نسبت به متدهای هک در شبکه ها پیدا کنند تا با انجام یکسری متدهای مقابله از سرقت اطلاعات شخصی جلوگیری شود. ارسال اطلاعات در شبکه

 های بدون سیم از مفاهیم خاصی استفاده می کنند که در روش سنتی و با سیم آن مفاهیم وجود ندارند. اما تمرکز بیشتر این مطلب بر روی نقاط ضعف در شبکه های بدون سیم و بدون مدیریت مرکزی برای کنترل و نظارت بر روی نودها گذاشته  خواهد شد. در اینگونه از شبکه های بدون سیم نقطه مرکزی برای کنترل ارسال دیتا و شناسایی کاربران و دستگا های درون شبکه وجود ندارد پس باید خود نودهای درون شبکه عمل روتینگ و شناسایی و اهراز هویت دیگر اعضاء را انجام دهند که در این گونه شرایط کیفیت و روش های شناسایی و مسیر دهی با تکنیک های یک شبکه بدون سیم با مدیریتی متمرکز متفاوت خواهد شد در ضمن روش های نفوذ و ایجاد اختلال در این شبکه ها و راهکار های مقابله با آن هم متفاوت است. اینگونه از شبکه های بیسیم کاربردهای فراوانی در صنعت و هوافضا و همچنین کاربردهای نظامی دارند که این امکان را به ما میدهند بدون مدیریت مرکزی با دیگر افراد ارتباط داشته باسیم و لازم به ذکر است که در این شرایط مصرف انرژی نودها یکی از مهمترین موارد برای بررسی و حملات هکر ها است که راهکار هایی هم برای آن ارایه شده است. مصرف انرژی و شناسایی نودهای قابل اعتماد از اصول اولیه برای ایجاد شبکه های امن بدون سیم می باشند که در حین طراحی شبکه باید مورد بررسی قرار گیرند.

 

روش های کنترل و ارسال دیتا در این مدل از شبکه ها از قوانین خاص خودشان پیروی می کنند و الگوریتم های مسیردهی خودشان را دارند که بدون مدیریت مرکزی این امکان را به آنها می دهد که پکت ها را ارسال و دریافت کنند و شناسایی افراد را خودشان انجام دهند که با متدهای دیگر متفاوت می باشد.

 

در الگوریتم های مربوط به اینگونه از شبکه ها مدیریت و حفظ امنیت بسته های اطلاعاتی بر عهده تمامی نودها می باشد که این امر نقاط ضعفی را ایجا می کنند از جمله پیدا کردن محل واقعی مقصدها و ایجاد مصرف انرژی بیش از حد در نودها با ایجاد حلقه بی پایان در آدرس روت آنها و به هم ریختن جدول روت سایر نودها بر اساس یکسری اطلاعات بی اساس که مسیر سایر پکت ها را به جای ارسال به یکدیگر به اشتباه به مسیرهایی بدون پایان می فرستند که وجود خارجی ندارند در صورت جلوگیری نکردن از اینگونه از حملات شبکه بدون سیم با مشکل ارسال دیتا مواجه می شوند که در اینگونه از شرایط اطلاعات را به مسیرهایی که مد نظر هکر ها می باشد ارسال می کنند و مشکل سرقت اطلاعات به وجود می آید که برای این نوع از حملات و حتی سایر حملات مشابه در شبکه راه حل هایی وجود دارد که با پیاده سازی آنها قبل از وقوع حملات می توان از آسیب های وارد آمده به شبکه جلوگیری بعمل آورد همچنین این امر از هزینه های بعد از حمله که برای از بین بردن خرابی ها هزینه می شود جلوگیری می کند.

 

روش های به کار گرفته شده در این مدل از شبکه های بیسیم دارای نقاط ضعف متفاوتی از شبکه های دیگر می باشند به خاطر ویژگی های متفاوت از آنها و تفاوت هایشان. تا کنون راهکار هایی برای حل این مشکلات ارایه شده است اما همچنان موارد زیادی برای نفوذ و آسیب رساندن به این شبکه ها وجود دارد که امید می رود در پایان این کار تحقیقاتی راهکار هایی برای به حداقل رساندن آن مشکلات(آسیب پذیری الگوریتم های مسیر دهی در شبکه های موردی پیدا شود. بیشتر تمرکز این کار علمی بر روی مسیردهی پکت ها است اما برای فهم بیشتر لازم خواهد بود که اشاره ای به تمامی  موارد ضعف و امنیتی در این شبکه ها شود.

 

بنابراین در این راستا تعدادی از مواردی که مربوط به مسیردهی در اینگونه از شبکه ها است را توضیح می دهم تا مورد تحقیق واضحتر شود در کل مسیر دهی به دو گروه تقسیم میشود:

 

 1-روش هایی که از جدول مسیردهی استفاده می کنند در این گروه هر نود از وضعیت شبکه به خوبی آگاه است و می داند که هر بسته اطلاعاتی از چه مسیر بگذرد که سریعتر و با صرف انرژی و زمان کمتر به مقصد برسد مانند الگوریتم DSDV .

 

2-در گروه دوم از الگوریتم های مسیر دهی نودها در هنگامی که می خواهند بسته ای را ارسال کنند از نودهای اطراف خود مسیر های موجود برای رساندن بسته به مقصد را می پرسند و پس از جمع آوری مسیرهای ممکنه یکی را انتخاب می کنند که باعث رساندن هر چه سریعتر بسته به مقصد می باشد همانند پروتکل AODV.

 

حملات در شبکه های موردی به طور کلی به دو گروه کلی تقسیم می شوند: 1-حملات فعال (َActive) که در این حملات هکر اطلاعات را از بین می برد و هدف اصلی آسیب رساندن به شبکه و نودهای درون آن است مثلا هکر مسیر ارسال دیتا را به گونه ای تغییر می دهد که دیتا از بین رود و هرگز به مقصد نرسد.

 

حملات فعال نیز دارای دو گروه می باشند:

 

1-حملاتی که از سمت خارج از شبکه انجام می شود که نود مربوطه در داخل شبکه نمی باشد و قابل اهراز هویت نیست یعنی آن نود عضوی از شبکه ما نیست.

 

-حملاتی که از سمت نودی که عضو شبکه است انجام می شود و در نتیجه اثر اینگونه از حملات بسیار بالا می باشد زیرا نود حمله کننده مورد اعتماد سایرین در شبکه می باشد و این امر نیز کار شناسایی و مقابله با این حملات را بسیار سخت می کند. در طی این نوع از حملات نود غیر مجاز داخل شبکه خود را بعنوان یک عضو از شبکه معرفی می کند و در خواست جمع آوری جداول مسیر دهی سایر نودها را می کند تا از وضعیت کلی شبکه آگاه شود و حملات خود را بر اساس آن پیاده سازی کند.

 

2-حملات از نوع غیر فعال[5] در اینگونه از حملات هکر فقط بسته های ارسالی را ضبط می کند و آسیبی به جداول مسیر دهی نودها وارد نمی کند و جریان ارسال اطلاعات در شبکه برقرار می ماند به خاطر مخفی بودن حمله کننده به شبکه شناسایی وی از طریق پیدا کردن آسیب ها ممکن نمی باشد و باید از متدهای شناسایی حملات غیر فعال استفاده شود.

 

برای ارسال اطلاعات بصورت امن در شبکه های بدون سیم روش هایی ابداع و پیاده سازی شده اند که با شبکه های سیمی متفاوت می باشد زیرا در اینگونه از شبکه ها از امواج رادیویی برای عمل ارسال دیتا استفاده می شود که این امر پیدا کردن و دسترسی به اطلاعات را در اینگونه از شبکه ها آسان کرده. مثلا برای متد رمز سازی WEP از الگوریتم ها یی استفاده می شود که نقص هایی در رمز سازی و تبادل کلید رمزسازی دارد که بررسی این موارد آگاهی زیادی در مورد عملکرد رمزسازی و شکستن رمز ها به افراد        می­دهد. برای حل این مشکل امروزه از روش های WPA و WPA2 استفاده می شود که تا حد زیادی این نقایص را برطرف کرده اند.

 

برای اهراز هویت در شبکه های بیسیم با امکان مدیریت مرکزی از سروری به نام Radius استفاده        می شود اما در شبکه های بدون نقطه مرکزی این وظیفه بر عهده خود کلاینتها می باشد. برای پیاده سازی هر چه بهتر این امر و کاهش ریسک سرقت دیتا نودها از پروتکل Ipsec استفاده می کنند این پروتکل برای رمز سازی بکار می رود و قابل استفاده به همراه سایر پروتکل های رمزنگاری می باشد.

 

یکی از روش های تشخیص و شناسایی حملات در شبکه ها استفاده از دستگا هایی است به نام IDS /IPS که با بررسی پکت ها در درون شبکه از حملات احتمالی و حتی نوع آن به مسؤل شبکه از پیامد های مخرب بعدی جلوگیری می کنند و این روش را می توان بصورت نرم افزاری هم پیاده سازی کرد که یک سرور در شبکه مسؤلیت مانیتورینگ پکت ها را بعهده می گیرد و عملکرد کاربران را ثبت و میزان آسیب آنها را بررسی می کند و در صورت لزوم آن کاربر را از شبکه خارج می کند تا از آسیب های بعدی جلوگیری شود. راه حل دیگر از سوی شرکت  سیسکو می باشد که نام آن MARS است این دستگاه مانیتورینگ شبکه را انجام می دهد و حرکت تمامی پکت ها در شیکه را آنالیز می کند با استفاده از این دستگاه حملات درون شبکه تا حد زیادی شناسایی می شوند.

 

استفاده از فایروال ها در مسیر انتهایی شبکه به دنیای اینترنت راه حل دیگری است که می توان برای کاهش ریسک از آنها استفاده شود.

 

اما در مورد امنیت در شبکه های موردی  و سیستمهای مسیردهی در این شبکه ها راه حل هایی وجود دارد که اکثر آنها شامل پروتکل های مختلف می باشند که در حالت های مختلف و با توجه به وضعیت توپولوژی شبکه قابل استفاده می باشند و نمی توان به راحتی بیان کرد که کدام پروتکل مسیر دهی بصورت مطلق بهتر از دیگران است زیرا هر یک از این پروتکلها برای شرایط خاصی تعبیه شده اند و هیچ کدام حالت مطلق ندارد که با توجه به سایز شبکه و میزان امنیت در آن از یک پروتکل برای همیشه استفاده شود. بعنوان مثال برای شبکه های با سایز بزرگ استفاده از پروتکل هایی که نودها جدول مسیردهی دارند مناسب نمی باشد و شامل نقاط ضعف امنیتی می باشند که سرریز بافر و کندی در پیدا کردن مسیر از نقاط ضعف هستند در این موارد که برای حل این مشکلات از الگوریتمهای واکنش گرا استفاده می کنند که نودها دیگر جدول روتی ندارند و در لحظه پیش از ارسال داده ها از مسیر سوال می پرسند و سپس پس از تعیین مسیر از نودهای دیگر در شبکه کار ارسال اطلاعات انجام خواهد شد. در الگوریتم های واکنش گرا بخاطر ارسال سوال در حد زیاد گاهی اوقات تعداد پکتهای حاوی سوال از مسیر روتها ظرفیت باند را محدود کرده که برای حل این مشکل از پروتکلهای ترکیبی استفاده می کنند که مسافت ارسال این پکتها محدود می شود تا ظرفیت بیشتری برای پهنای باند ارسال دیتا قرار گیرد.

 

اما در کل هیچ یک از پروتکل های فوق جواب مطلقی برای مشکلات امنیتی  شبکه ندارند و باید با توجه به ویژگی های شبکه از بهینه ترین آنها استفاده شود.

 

 

 

 

 

 

در واقع مدیریت جهادی به تاسی از آموزه های اسلامی ضمن دعوت به ایثار، ارزش دادن به از خود­گذشتگی و یا تشویق به همکاری و تعاون بر مبنای تقوی که در متون مختلف اسلامی از جمله قرآن کریم ذکر گردیده است، در نیروهای جهادی مؤمن انگیزه لازم را ایجاد کرد (موهبتی و همکاران، 1391). مدیریت جهادی معتقد است که انگیزش بر اساس دیدگاه تکلیف گرایانه و وظیفه ای تعهد بالا و عملکرد بالا، مهمترین و با عظمت ترین و شریف ترین هدف ها و انگیزش ها می باشد و دلیل آن این است که تفکر از منفعت گرایی و استفاده جبری از محیط و اجتماع و خودخواهی و خودنمایی خبری نیست. در واقع محوریت اصلی در مدیریت جهادی را سرمایه اجتماعی تشکیل می دهد، البته باید به این نکته نیز توجه شود که هدف از بحث در رابطه با مدیریت جهادی، توسعه، بهبود سازمانی و در نهایت تحول سازمانی می باشد. مرتضوی و همکاران (1388)، بر اساس نمرات به دست آمده از متغیرهای یازده گانه فرهنگی بین سال های 1372 تا 1380 آنها را به قرار زیر رتبه بندی کرده اند:

هویت جهادی، سیستم تشویقی در سازمان، نظام ارزشی مورد قبول، انسجام گروهی، الگوی ارتباطی در سازمان، تحمل، اختلاف سلیقه، ابتکار، هدایت و سرپرستی، خطرپذیری، کنترل، حمایت مدیریتی.

 

این مؤلفه ها به صورت مستقیم بر عملکرد و بهبود سازمانی مؤثر بوده و در نهایت باعث تحول سازمانی خواهند شد. هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه ی بین مدیریت جهادی و تحول سازمانی در ادارات کل استان آذربایجان غربی می باشد. رابطه ای که بین مدیریت جهادی و تحول سازمانی نمی تواند وجود داشته باشد از موضوعاتی است که به صورت جدی و علمی مورد بررسی واقع نشده است، لذا مهمترین هدف در این پژوهش تمرکز بر مدیریت جهادی در جهت سوق به تحول سازمانی می باشد. شاید مهمترین مسئله ای که در رابطه با ادارات دولتی مدنظر محقق می باشد، عدم توجه به توسعه، بهبود و تحول سازمانی است. چرا که در سازمان هایی که به صورت دولتی اداره می شوند به دلیل حمایت دولتی، ساز و کارهای مناسبی جهت توسعه عملکرد و سلامت نظام اداری وجود ندارد و هدف از انجام امور محوله به صورت روزمره می باشد. در این پژوهش جهت بررسی رابطه ی بین مدیریت جهادی و تحول سازمانی، برای مدیریت جهادی از ابعاد:

 

 

احساس مسئولیت

 

خودباوری

 

فرهنگ کار

 

وجدان کاری

 

استفاده خواهد شد. البته باید ذکر کرد که در این پژوهش به راهکارهای توسعه و ترویج فرهنگ و مدیریت جهادی جهت دستیابی به تحول سازمانی از دیدگاه امام خمینی نیز با عناوین زیر استفاده خواهیم کرد:

 

توجه به خدا در همه امور

 

خودسازی

 

زنده نگه داشتن روحیه خدمتگذاری و عشق خدمت به مردم

 

جلوگیری از فساد و انحراف در انجام وظایف

 

عدم انجام کارهای خلاف مصلحت نظام اسلامی

 

عدم دخالت در امور دیگران

 

زنده نگه داشتن روحیه ایثار، گذشت و شهادت

 

توجه بیشتر در خدمت به محرومین و تلاش در جهت محرومیت زدایی و فقرزدایی

 

توجه به رسالت اصلی و تاریخی جهاد

 

توجه به اصل وحدت، همدلی و همکاری

 

اخلاص در انجام وظایف و کارهای جهادی به عنوان یک تکلیف الهی

 

1-3 ضرورت‌های خاص انجام تحقیق

 

مسلماً یک مدیر جهادِی موفق یک مدیر موفق از دیدگاه اسلام نیز هست. از این رو بسیاری از ویژگی­های مدیر جهادی همان ویژگی های یک مدیر کارآمد از نگاه اسلامی است. ویژگی هایی نظیر مشورت پذیری٬ تقوی٬ امانت داری٬ حسن خلق٬ عدم اسراف٬ صیانت نفس٬ شجاعت و قاطعیت و… اما بعضی ویژگی­ها در مدیران جهادی منحصر شاخص تر هستند. بسیاری از این ویژگی ها برگرفته از تجربیات و موفقیت های هشت سال دفاع مقدس هستند (خزایی، 1391) چندی از این ویژگی ها به شرح زیر می­باشند:

 

پارادایم شکنی: مدیر جهادی در قالب های موجود نمی گنجد و با تکیه بر آرمان ها و با در نظر گرفتن واقعیات، سعی در خلق قالب های جدید دارد.

 

خطر پذیری و ریسک پذیری بالا

 

خود باوری بر پایه آرمان ها و ارزش ها

 

کار خستگی ناپذیر: مدیر جهادی از مشقت و خستگی فراوان در راه رسیدن به هدف باکی ندارد و از آن استقبال هم می کند.

 

با توجه به شرایط فعلی در سازمان های دولتی و تاکید آن در اسناد بالا دستی نظام برای تحول، مدیریت جهادی همچون اهرمی می تواند وضعیت ها را برای بهینه سازی فراهم نماید.

 

1-4 سوالات

 

1-4-1 سوال آغازین

 

چه رابطه ای بین مدیریت جهادی و تحول نظام اداری در بین مدیران ادارات کل استان آذربایجان غربی وجود دارد.

 

1-4-2 سوالات فرعی

 

چه رابطه ای بین احساس مسئولیت و تحول نظام اداری وجود دارد؟

 

چه رابطه ای بین خودباوری و تحول نظام اداری وجود دارد؟

 

چه رابطه ای بین فرهنگ کار و تحول نظام اداری وجود دارد؟

 

چه رابطه ای بین وجدان کاری و تحول نظام اداری وجود دارد؟

 

1-5 اهداف تحقیق

 

1-5-1 هدف اصلی

 

بررسی رابطه ی بین مدیریت جهادی و تحول نظام اداری در بین مدیران ادارت کل استان آذربایجان غربی.

 

1-5-2 اهداف فرعی

 

بررسی رابطه ی بین احساس مسئولیت و تحول نظام اداری.

 

بررسی رابطه ی بین خود باوری و تحول نظام اداری.

 

بررسی رابطه ی بین فرهنگ کار و تحول نظام اداری.

 

بررسی رابطه ی بین وجدان کاری و تحول نظام اداری.

 

1-6 فرضیه‌های تحقیق

 

1-6-1 فرضیه اصلی:(فرضیه‌ی محوری)

 

بین مدیریت جهادی و تحول نظام اداری در بین مدیران ادارات کل استان آذربایجان غربی ارتباط معناداری وجود دارد.

 

1-6-2 فرضیات فرعی

 

بین احساس مسئولیت و تحول نظام اداری رابطه ی معناداری وجود دارد.

 

بین خودباوری و تحول نظام اداری رابطه ی معناداری وجود دارد.

 

بین فرهنگ کار و تحول نظام اداری رابطه ی معناداری وجود دارد.

 

بین وجدان کاری و تحول نظام اداری رابطه ی معناداری وجود دارد.

 

 

 

 

……………………………………………………………………………………………………………….113

 

5-2- نتایج توصیفی تحقیق…… …………….. ………………………………………………………………………… 113

 

5-3- نتایج تحلیلی تحقیق  ………………………………………………………………………………………………. 117

 

5-3- پیشنهاد های کاربردی  …………………………………………………………………………………………….. 118

 

5-3- پیشنهاد های پژوهشی  ……………………………………………………………………………………………. 120         فهرست منابع  ………………………………………………………………………………………………………… 121  فهرست جداول

 

جدول شماره 1: توصیف پاسخگویان در متغیرهای جمعیت شناختی  …………………………………………. 92 جدول شماره 2: توزیع پاسخگویان بر اساس مقیاس سلامت اجتماعی ………………………………………… 93 جدول شماره 3: توزیع پاسخگویان بر اساس شبکه های اجتماعی دانشجویان ………………………………. 95 جدول شماره 4: توزیع پاسخگویان بر اساس حمایت اجتماعی دانشجویان …………………………………… 96 جدول شماره 5: توزیع پاسخگویان بر اساس ارتباط شبکه ای دانشجویان ……………………………………. 97 جدول شماره 6: توزیع پاسخگویان بر اساس پایگاه اقتصادی اجتماعی ……………………………………….. 98 جدول شماره 7: توزیع افراد بر حسب پایگاه دانشجویان به تفکیک سلامت اجتماعی ……………………. 99 جدول شماره 8: توزیع افراد بر حسب شبکه اجتماعی به تفکیک سلامت اجتماعی ……………………….. 100 جدول شماره 9: توزیع افراد بر حسب حمایت اجتماعی شبکه به تفکیک سلامت اجتماعی ……………. 102 جدول شماره 10: توزیع افراد بر حسب ارتباط شبکه ای دانشجویان به تفکیک سلامت اجتماعی …….. 103 جدول شماره 11: توزیع افراد بر حسب تأهل به تفکیک سلامت اجتماعی …………………………………… 104 جدول شماره 12: توزیع افراد بر حسب وضعیت سکونت دانشجو به تفکیک سلامت اجتماعی ……….. 105 جدول شماره 13:  نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیره میزان سلامت اجتماعی به روش Enter ……….. 107 جدول 14:  نتایج ضرایب رگرسیون جزئی برای متغیر ها در پیش بینی سلامت اجتماعی ……………….. 110

 

 

 

 

1–1– طرح مسئله

 

از عوامل اساسی توسعه پایدار و همه جانبه، توجه ویژه به جمعیت جوان به ویژه دانشجویان به عنوان قشر صاحب تفکر و اندیشه است. پرورش استعدادها و قابلیت های دانشجو هماهنگ با نیازها و تحولات جامعه می تواند زمینه تحقق اهداف تعریف شده آرمانهای یک ملت را فراهم سازد. بدون تردید مولفه های متنوع و متعدد، هم از نظر کمی و هم به لحاظ کیفی، دانشگاه و دانشجو را تحت تأثیر قرار می دهد به گونه ای که دائما، با تصویر و تعریف جدیدی از دانشگاه و دانشجو روبرو می شویم. تحولات وسیع صنعتی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در سطوح ملی، منطقه ای و جهانی موجب می گردد که نظام آموزش عالی به ایجاد هماهنگی میان نیازهای جدید و دانشگاه اهتمام جدی نماید. آنچه مسلم است دانشجو به عنوان محور اصلی، نقش درجه اول را در این میانه ایفا می کند. لذا توجه به مسائل و مشکلات عدیده فرا روی وی و چاره اندیشی برای حل آنها از وظایف اساسی نظام آموزش عالی و دانشگاه است. دانشگاه باید ضمن تربیت دانشجو وآماده سازی وی برای پذیرش مسئولیت های تخصصی و حرفه ای اقدام به پرورش سالم عاطفی و اجتماعی او هماهنگ با باورها و ارزشهای فرهنگی، اجتماعی ،خانوادگی، دینی و تاریخی نماید تا از طریق تحقق مفهوم استقلال فردی، هویت او را که از دوره های قبل شکل یافته به کمال برساند.

هم اکنون دانشگاه، با چالشهای متعددی نظیر گسترش کمی سریع، انفجار اطلاعات بویژه در عرصه علوم ،تغییر رویکرد ها نسبت به دانشگاه در سایه تحولات اجتماعی، سیاسی، مشکلات عاطفی، روانی و خانوادگی غامض و … روبرو است. تعامل عوامل مذکور و اثر گذاری آن بر دانشگاه و دانشجو مسئولیت متصدیان و سازمان های ذیربط در امر آموزش عالی را بسی دشوار می نماید. متأسفانه در سالهای اخیر مشکلات عاطفی و روانی و اجتماعی در میان دانشجویان روند صعودی نگران کننده ای داشته تا جائی که پدیده های نابهنجاری نظیر خودکشی، گرایش به سوء مصرف مواد، افت تحصیلی و … به صورت موانع جدی، پیشرفت دانشگاه را تحت تأثیر قرار داده است(قنبرزاده ،1385: 116). به منظور مقابله با مشکلات مذکور، شناخت علمی و دقیق مسائل بر اساس یافته های مطالعات و پژوهشهای صاحبنظران و اندیشمندان اجتناب ناپذیر است. 

 

زندگی دانشجویی با تنشها و فشارهای متعددی همراه است که به صورتهای مختلف سلامت اجتماعی دانشجویان را تهدید می کند. این تنشها تا حدی از محیط دانشگاه و از فشارها و محدودیتهای ذاتی دوره دانشجویی به عنوان مرحله ای انتقالی ولی بسیار مهم در زندگی افراد سرچشمه می گیرد. الزام به رعایت مقررات خاص، خودکاری و استقلال نسبی در انتخاب نحوه تخصیص منابع شخصی (بخصوص زمان ،انرژی و علاقه) و تلاش برای دستیابی به هدفهای آموزشی نسبتا بالا در محیطی رقابتی همراه

 

محدودیتهای ناشی از زندگی دانشجوئی (غالبا دوری از خانواده، خو گرفتن با محیط فیزیکی و اجتماعی جدید، مطابقت با نظام ارزشها و انتظارات دانشگاه و غیره) از جمله منابع تنش و استرس نظام آموزش عالی است. اما در کنار این نظام و انتظارات و الزامات آن، دانشجویان به عنوان جوانانی که در مرز بلوغ و استقلال شخصی، اقتصادی و فکری قرار دارند هنوز با سیستمهای دیگر اجتماعی بخصوص خانواده ،

3

 

 

 

دوستان و شبکه های اجتماعی ارتباطی تنگاتنگ دارند. این روابط خارج از سیستم دانشگاه هم می توانند منابع تنش و فشار و ناراحتی باشند و فشار ناشی از محیط دانشگاه را تقویت کنند و هم می توانند با ابراز حمایت و پشتیبانی عاطفی دانشجویان را در مقابل فشارها و تنش های ناشی از محیط دانشگاه حفاظت نمایند. توجه به این عوامل خارج از نظام دانشگاهی می تواند دسترسی به هدف ارتقاء سطح سلامت روانی و کارائی درسی و اجتماعی دانشجویان را تسهیل نماید. 

 

 سلامت اجتماعی تابعی از عوامل مختلف اجتماعی و فرهنگی است و دانشجو پس از ورود به دانشگاه با محیط جدیدی روبرو می شود که با زندگی قبلی او و محیط اجتماعی گذشته اش متفاوت می باشد و در طی دوران تحصیل نیز با مسایل و مشکلات عدیده ای روبرو خواهد گشت که هر کدام می تواند به سلامت اجتماعی او خدشه وارد کند و با توجه به اهمیت تأمین سلامت اجتماعی دانشجویان این مطالعه با هدف بررسی سلامت اجتماعی دانشجویان و تأثیر شبکه های اجتماعی بر آن انجام خواهد پذیرفت.

 

1–2– اهداف تحقیق  

 

1-2-1- هدف اصلی

 

هدف اصلی این تحقیق بررسی عوامل موثر بر سلامت اجتماعی دانشجویان با تأکیدی خاص بر شبکه های اجتماعی آنان است.

 

1-2-2- اهداف فرعی:

 

• بررسی ارتباط متغیرهای جمعیت شناختی دانشجویان با میزان سلامت اجتماعی آنها

 

• بررسی ارتباط میزان روابط دانشجویان در شبکه با میزان سلامت اجتماعی آنها

 

• بررسی ارتباط میزان حمایت شبکه ای با سلامت اجتماعی دانشجویان

 

• بررسی ارتباط میزان مشارکت در فعالیتهای شبکه ای با میزان سلامت اجتماعی دانشجویان

 

• بررسی ارتباط نوع و تراکم شبکه اجتماعی و ارتباط آن با سلامت اجتماعی دانشجویان

 

 

 

 

 

 

 

 

• ضرورت و اهمیت موضوع

یکی از محورهای ارزیابی سلامتی جوامع مختلف، سلامت اجتماعی آن جامعه است. سلامت اجتماعی نقش مهمی در تضمین پویایی و کارآمدی هر جامعه ایفاء می کند. از آنجائیکه شرط مهم برای رشد و شکوفایی هر جامعه ای وجود افراد آگاه، کارآمد و خلاق است. لذا پرورش و تقویت انگیزه پیشرفت سبب ایجاد انرژی و جهت دهی مناسب رفتار و علایق و نیازهای آنها در راستای اهداف ارزشمند و معین شده می باشد و از آنجا که سلامت اجتماعی نقش عمده ای در کارکرد در تمام زمینه های فردی ،خانوادگی و اجتماعی دارد بدیهی است که برنامه ریزی صحیح و جامع در تأمین سلامت اجتماعی دانشجویان کاملا ضروری به نظر می رسد.

 

شرایط و موقعیت های محیط دانشگاهی و عوامل متعددی از جمله : دوری از خانواده، مواجهه با فرهنگ های مختلف، تأثیر گروه دوستان، مقررات زندگی جمعی، ناکامی عاطفی، مشکلا ت تحصیلی و … باعث می گردد که آستانه مقاومت این قشر از جامعه ( دانشجویان ) کاهش یابد که در چنین شرایطی، افزایش قدرت سازگاری، بالاترین ظرفیتهای مقابله ای فردی و اجتماعی از طریق آموزش مهارت های فردی و اجتماعی، برآورده می گردد.

 

 

 

جوانی که از سلامت روانی و اجتماعی کافی برخوردار نیست نمی تواند با چالش های ناشی از ایفای نقش های اجتماعی کنار آمده و خود را با هنجارهای اجتماعی تطبیق دهد. از سویی دیگر خودکارآمدی به عنوان مهمترین عامل ایستادگی جوان در برخورد با چالش ها و تضادها نیز می تواند دستخوش تغییرات خاص این دوره از تحول قرار گیرد. شناخت شبکه های اجتماعی موثر بر سلامت اجتماعی دانشجویان امکان پیش بینی و برنامه ریزی جهت کمک به تأمین بهداشت روانی آنان فراهم می کند. از طرفی این امر به دست اندر کاران آموزش عالی کمک می کند تا با بسط و توسعه شبکه های اجتماعی  ،مراکز و کلینیک های خدماتی مشاوره، روان درمان و مددکاری و ارائه ی بیشتر خدمات رفاهی و بهداشتی و مهارت های زندگی از شیوع ناراحتی های روانی – اجتماعی که گاه حتی گریبانگیر باهوش ترین و خلاق ترین دانشجویان می شود جلوگیری کنند. بر همین اساس برنامه ریزان جوامع توسعه یافته تلاش می کنند که میزان سلامت اجتماعی افراد جامعه ی خود را ارتقاء بخشند و یکی از راههای ارتقاء سلامت اجتماعی شناخت عواملی است که در افزایش این بعد از سلامتی تأثیرگذار است. برای انجام برنامه ریزی صحیح و جامع لازم است پژوهشهایی در زمینه شناخت میزان سلامت اجتماعی دانشجویان و همچنین شناخت عوامل تأثیر گذار بر آن انجام پذیرد.

 

• فوادی تحقیق

باتوجه به آنچه درباره اهمیت و ضرورت توجه به مسئله سلامت اجتماعی در مباحث بالا آمد، این نیاز احساس می شود که پژوهشی تجربی در این باره صورت گیرد که نظریات اندیشمندان خارجی در فضای اجتماعی ایران تنها در سطح نظری باقی نماند و در یک جامعه خاص و واقعی این نظریات بازآزمایی گردند زیرا اگرچه همه این نظریات از دل پژوهش های تجربی برآمده اند، اما بستر شکل گیری آنان ،

 

جوامع غربی می باشد که فضای اجتماعی، فرهنگی و تاریخی خاص خود را دارند که طبیعتا متفاوت از وضعیت کشورمان می باشد و به تبع آن یافته های آن پژوهش های بزرگ در فضای اجتماعی ایران تنها در سطح انتزاع باقی مانده و صرف نقل و قول از آنها نمی تواند به افزایش سلامت اجتماعی مردم کشورمان کمکی نماید. مطابق آنچه گفته شد به نظر می رسد این پژوهش بتواند مباحث مربوط به سلامت اجتماعی دانشجویان را از سطح نظری و انتزاعی به سطح انضمامی آورده و روابط بین متغیرها را در یک جامعه واقعی (و نه انتزاعی) بررسی نماید. تلقی ما چنین است که این پایان نامه دست کم در مورد یک جامعه خاص (دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی) عوامل موثر بر سلامت اجتماعی را واکاوی نموده و جایگاه شبکه ها را نیز در این میان مشخص نماید و بدین طریق بتواند راه را برای تلاش های بعدی جهت تدوین برنامه ای در راستای افزایش سلامت اجتماعی دانشجویان بگشاید.

 

• انگیزه پژوهشگر

انگیزه پژوهشگر از انجام این پژوهش، بیش از هرچیز علاقه شخصی به دو مبحث سلامت اجتماعی و به طور ویژه تر شبکه های اجتماعی می باشد. ضرورت پرداختن به این دو موضوع برای پژوهشگر یک دغدغه جدی می باشد و تصور چنین است که انجام بهینه وظیفه یک مددکار اجتماعی در راستای توانبخشی به همین شبکه هاست که می تواند تحقق پذیرد. از طرف دیگر سلامت اجتماعی نیز از محوری ترین موضوعاتی بوده که در قالب مسائل متعدد، در چند سال اخیر ذهن پژوهشگر را به خود مشغول داشته است. از این رو این پژوهش بهانه بسیار خوبی را جهت پرداختن نسبتا مفصل به این مقوله فراهم می آورد و بنابراین پژوهشگر با علاقه وافر به انجام این کار روی آورده است.

 

7

 

• واژگان کلیدی پژوهش

سلامت اجتماعی، شبکه های اجتماعی، ارتباط شبکه ای، مشارکت در شبکه، سرمایه اجتماعی 1–7– سازماندهی پژوهش

 

این پژوهش از 5 فصل تشکیل شده است که فصل اول آن، به کلیات تحقیق و مواردی همچون طرح مسئله و اهداف و اهمیت تحقیق و… می پردازد. فصل دوم این پژوهش به متون ادبیات نظری تحقیق اختصاص دارد و چارچوب نظری و فرضیات تحقیق و.. در این فصل تشریح می گردد. فصل سوم که مربوط به  روش شناسی تحقیق است روش تحقیق و روش نمونه گیری و پایایی و روایی و.. را در بر می گیرد. فصل چهارم که عنوان تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق را یدک می کشد به توصیف جامعه آماری ،تشریح یافته های توصیفی و تبیینی پژوهش و آزمون فرضیات می پردازد. فصل پنجم که آخرین فصل پژوهش می باشد و مربوط به نتیجه گیری و پیشنهادات می باشد به خلاصه نتایج و پیشنهادات و محدودیت ها اختصاص دارد.

 

 

 

 

 

 

در سالهای اخیر شرکت های کوچک و متوسط، نقش مهمی در اشتغال زایی و رشد و توسعه اقتصادی کشورها ایفا می کنند. از نظر سازمان های بین المللی همچون یونیدو (سازمان توسعه صنعتی ملل متحد[1])، ادغام در اقتصاد جهانی بهترین روش برای غلبه بر فقر و عدم برابری در کشورهای در حال توسعه است. برای پیوستن به اقتصاد جهانی، لازم است بخش خصوصی که در آن شرکت های کوچک و متوسط نقش کلیدی بر عهده دارند گسترش یابد. در این راستا، کارآفرینان از طریق حضور فعال دربازارهای جهانی و ایجاد فرصت‌های تجارت، رقابت، اشتغال زایی پایدار، توسعه عدالت، کاهش فقر و افزایش درآمد ملی نقش مهمی را ایفا می کنند  (پنگ[2]، 2001: 97؛ دیوسالار و بزرگی، 1391: 3). در واقع کارآفرینی که به مفهوم کشف و بهره برداری از فرصت ها به منظور ارزش آفرینی در حوزه های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه است، پایه و اساس رشد تجارت و رشد و توسعه پایدار در کشورها محسوب می شود.

نوآوری نیز نقش عمده ای در رشد و توسعه اقتصادی کشورها ایفا می کند. در نظریه های تکامل اقتصادی، نوآوری به عنوان نیرو محرکه رشد و توسعه اقتصادی معرفی شده است. در سال های اخیر، با ظهور اقتصاد دانش، نوآوری نقش حیاتی تری در تحول ساختارهای اقتصادی و اجتماعی یافته است، بطوری که در بعضی از مقالات، از اقتصادهای پیشرفته امروزی بعنوان اقتصادهای مبتنی بر نوآوری یاد می شود (نیکومرام و همکاران، 1392: 92). لوئیس[3] ، معتقد است که تجارت، موتور رشد اقتصادی است و در بازار رقابتی، تجارت آزاد سبب می شود تولید کنندگان داخلی از تولیدات خارجی بهره گرفته و اقدام به ساخت کالایی با کیفیت بهتر نمایند (لوئیس، 1954: 145). از سویی دیگر، قابلیت ابتکار، ابداع و نوآوری، کارایی افراد را افزایش می دهد و همین دلیل تجارت است (بایر[4] ، 2004: 574).

بین‌المللی شدن و ورود به بازارهای جهانی نیز رشد تجارت را افزایش می‌دهد (میهن‌دوست، 1389: 5). زیرا بین المللی شدن، شرکت های داخلی را در معرض بهترین عملکرد شرکت های خارجی و همچنین تقاضای مشتریان داخلی قرار داده، امکان دستیابی به نهاده های سرمایه ای پیشرفته همچون ابزارهای ماشینی را فراهم کرده و درنتیجه زمینه افزایش بهره وری و فراهم شدن فرصت های جدید رشد برای شرکت ها و افزایش کارایی آنها را فراهم می کند (پاتریشیا[5]، 2005: 532). بر اساس نظریه ریورا-باتیز و رومر تجارت زمینه لازم برای دسترسی بیشتر به دانش، توسعه فناوری، جلوگیری از انجام مجدد تحقیق های صنعتی و تقویت خلاقیت، نوآوری و شناسایی صرفه های حاصل از مقیاس در اثر رقابت شدیدتر را فراهم می سازد (ریورا باتیز و رومر[6]، 1991: 535).

تا اوایل دهه 60 میلادی، توجه اساسی موضوعات مدیریت به شرکت‌های بزرگ بوده است. اما در سال‌های اخیر، شرکت‌های دانش‌بنیان[7] در توسعه اقتصادی کشورها به‌عنوان موتور رشد اقتصادی شناخته‌شده‌اند. مهم‌ترین ویژگی و مزیت این بنگاه‌ها علاوه بر روان بودن و داشتن قدرت سازگاری با شرایط متغیر محیطی، وضعیت رقابت‌پذیری و نوآورانه آنها است. در این راستا، دولت‌ها با ایجاد محیطی مناسب، شرایط کار و فعالیت را برای شرکت‌های دانش‌بنیان و جذب شرکت‌های مبتنی بر فناوری ، از طریق پارک‌های علم و فناوری مهیا می‌نمایند.با توجه به گسترش تدریجی بخش خصوصی در ایران، نیاز به ارائه محصولات جدید و فروش آن در بازارهای جهانی و بین المللی شدن شرکت های کوچک و متوسط نیز بیش از پیش ضرورت می یابد. با توجه به اهمیت نوآوری و بین المللی شدن در بین کسب و کارهای کوچک و متوسط که به وسیله کارآفرینان راه اندازی شده اند و با توجه به اینکه، نوآوری در محصول و ورود به بازارهای جهانی می‌تواند سبب رشد تجارت شده و در نتیجه زمینه رشد اقتصادی کشور را مهیا سازد لذا، در این تحقیق رابطه بین نوآوری، بین المللی شدن فعالیت کارآفرینان و انتظارات رشد تجارت شرکت های دانش بنیان مورد بررسی قرار گرفته است.

 

 

 

 

 

1-3- ضرورت تحقیق

 

کارآفرینان با مهارتی که در تشخیص فرصت­ها، موقعیت­ها و ایجاد حرکت در جهت توسعه این موقعیت­ها دارند، پیشگامان حقیقی تغییر در اقتصاد و تحولات اجتماعی محسوب می شوند. آنها تصدیق می کنند که موفقیت و بقا در چشم اندازهای برخواسته از فردا، نیازمند چالاکی، قوه ابتکار و نوآوری است. براساس نظریات اقتصادی و تجارب حاصله در اقتصادهای روبه رشد، کارآفرینان موتور محرکه توسعه و رشد اقتصادی محسوب می شوند و بالطبع اشتغال زایی یکی از رهاوردهای مهم کارآفرینی است. به عبارت دیگر، چرخ های توسعه اقتصادی همواره با توسعه کارآفرینی به حرکت درمی آید. در هزاره نو که با پدیده جهانی شدن مواجه هستیم، کارآفرینی به مثابه عامل رشد، توسعه و نیز یکی از عوامل تأثیر گذار در ترسیم چشم انداز مطلوب جامعه یاد می شود (کلارک[8]، 2004: 425) کارآفرینان باتوجه به خصوصیات ممتاز و برجسته خود قادر هستند منابع لازم برای ایجاد رشد و توسعه در زمینه های تولید و منابع انسانی را فراهم کرده، اشتغال و کسب و کار جدید ایجاد کرده و با نوآوری صنعتی بر توسعه دامنه محصولات و خدمات بیفزایند و در نتیجه باعث رشد تجارت داخلی و بین المللی شوند (ایزدیان، 1390: 60). همچنین، با توجه به تجربیات جهانی ایجاد شرکت های دانش بنیان و پارک های تحقیقاتی در کشور مشروط به رعایت برنامه ریزی های آمایشی و سرمایه گذاری مناسب می تواند نقش مؤثری را در تکمیل چرخه تحقیقات و نیز تجاری سازی نتایج تحقیقات ایفا کند. علاوه بر این، این موضوع می تواند سبب تسریع در روند انتقال فناوری و گسترش موسسات کوچک و

 متوسط شده و باعث تسریع رشد اقتصادی کشور گردد (صدیق، ۱۳۸۷: 134). بنابراین مطالعه بر روی کارآفرینان شرکت های دانش بنیان و عوامل موثر بر رشد تجارت آن ها ضروری می باشد.

 

 

 

 

 

1-4- سوال اصلی تحقیق

 

آیا نوآوری محصول و بین المللی شدن فعالیت کارآفرینان شرکت های دانش بنیان واقع در پارک علم و فناوری استان آذربایجان شرقی بر انتظارات رشد تجارت آنها تاثیر دارد؟

 

 

 

1-5- اهداف تحقیق

 

1-5-1- هدف اصلی

 

تعیین رابطه بین نوآوری محصول، بین المللی شدن و انتظارات رشد تجارت کارآفرینان شرکت های دانش بنیان واقع در پارک علم و فناوری استان آذربایجان شرقی.

 

1-5-2- اهداف فرعی

 

1- تعیین تاثیر سطح تکنولوژی بالاتر بر نوآوری محصول کارآفرینان شرکت های دانش بنیان واقع در پارک علم و فناوری استان آذربایجان شرقی

 

2- تعیین تاثیر سرمایه انسانی کارآفرینان شرکت­های دانش بنیان واقع در پارک علم و فناوری استان آذربایجان شرقی بر نوآوری محصول آن­ها

 

3- تعیین تاثیر سرمایه انسانی جامعه بر نوآوری محصول کارآفرینان شرکت­های دانش بنیان واقع در پارک علم و فناوری استان آذربایجان شرقی

 

4- تعیین تاثیر رقابت بالقوه بالاتر بر نوآوری محصول کارآفرینان شرکت های دانش بنیان واقع در پارک علم و فناوری استان آذربایجان شرقی

 

5- تعیین تاثیر عملکرد اقتصادی بر نوآوری محصول کارآفرینان شرکت های دانش بنیان واقع در پارک علم و فناوری استان آذربایجان شرقی

 

6- تعیین تاثیر نوآوری محصول کارآفرینان شرکت های دانش بنیان واقع در پارک علم و فناوری استان آذربایجان شرقی بر بین المللی شدن آنها

 

7- تعیین تاثیر نوآوری محصول کارآفرینان شرکت های دانش بنیان واقع در پارک علم و فناوری استان آذربایجان شرقی بر انتظارات رشد تجارت آنها

 

8- تعیین تاثیر بین المللی شدن فعالیت کارآفرینان شرکت های دانش بنیان واقع در پارک علم و فناوری استان آذربایجان شرقی بر انتظارات رشد تجارت آنها

 

1-5-3- اهداف کاربردی

 

شرکت های دانش بنیان و سایر شرکت ها و بخش های اقتصادی ایران می توانند از نتایج این تحقیق بهره مند شوند.

 

 

 

1-6- فرضیه های تحقیق

 

1-6-1- فرضیه اصلی

 

نوآوری محصول و بین المللی شدن فعالیت کارآفرینان شرکت های دانش بنیان واقع در پارک علم و فناوری استان آذربایجان شرقی بر انتظارات رشد تجارت آنها تاثیر مثبت دارد.

 

1-6-2- فرضیه های فرعی

 

1- سطح تکنولوژی بالاتر بر نوآوری محصول کارآفرینان شرکت های دانش بنیان واقع در پارک علم و فناوری استان آذربایجان شرقی تاثیر مثبت دارد.

 

2- سرمایه انسانی کارآفرینان شرکت های دانش بنیان واقع در پارک علم و فناوری استان آذربایجان شرقی بر نوآوری محصول آنها تاثیر مثبت دارد.

 

3- سرمایه انسانی جامعه بر نوآوری محصول کارآفرینان شرکت های دانش بنیان واقع در پارک علم و فناوری استان آذربایجان شرقی تاثیر مثبت دارد.

 

4- رقابت بالقوه بالاتر بر نوآوری محصول کارآفرینان شرکت های دانش بنیان واقع در پارک علم و فناوری استان آذربایجان شرقی تاثیر مثبت دارد.

 

5- عملکرد اقتصادی بر نوآوری محصول کارآفرینان شرکت های دانش بنیان واقع در پارک علم و فناوری استان آذربایجان شرقی تاثیر مثبت دارد.

 

6- نوآوری محصول کارآفرینان شرکت های دانش بنیان واقع در پارک علم و فناوری استان آذربایجان شرقی بر بین المللی شدن آنها تاثیر مثبت دارد.

 

7- نوآوری محصول کارآفرینان شرکت های دانش بنیان واقع در پارک علم و فناوری استان آذربایجان شرقی بر انتظارات رشد تجارت آنها تاثیر مثبت دارد.

 

8- بین المللی شدن فعالیت کارآفرینان شرکت های دانش بنیان واقع در پارک علم و فناوری استان آذربایجان شرقی بر انتظارات رشد تجارت آنها تاثیر مثبت دارد.

 

 

 

[1] The United Nations Industrial Development Organization (UNIDO)

 

[2] Peng

 

[3] Jose-Luis Hervas-Oliver

 

[4] Markus Baer

 

[5] Patricia Phillips McDougall

 

[6] Rivera-Batiz, Luis A., and Paul M. Romer.

 

[7] شرکت یا مؤسسه خصوصی و یا تعاونی هستند که به منظور هم‌افزایی علم و ثروت، توسعه اقتصاد دانش محور، تحقق اهداف علمی و اقتصادی (شامل گسترش و کاربرد اختراع و نوآوری) و تجاری‌سازی نتایج تحقیق و توسعه (شامل طراحی و تولید کالا و خدمات) در حوزه فناوری‌های برتر و با ارزش افزوده فراوان به ویژه در تولید نرم افزارهای مربوط تشکیل می‌شود و بر اساس معیارهای مورد نظر آیین نامه ارزیابی و تشخیص شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان، به تأیید کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان و نظارت بر اجرا می‌رسد. شرکت‌های دولتی، موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی که دارای مصادیق سوء سابقه باشند و نیز شرکت‌ها و موسساتی که بیش از پنجاه درصد از مالکیت آنها متعلق به شرکت‌های دولتی و موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی باشد، مشمول حمایت‌های این قانون نیستند.