وبلاگ

هدف اصلی مدیریت بانکی مشابه هر کسب و کار دیگری دستیابی به سود است همانطور که الزام اساسی در تمام فعالیت­های انتفاعی، سود آوری می­باشد(برگر، 2008، ص4696). بنابراین از مهم ترین اهداف بانک­ها در نظام بانکداری ایران کسب سهم بازار حداکثری می­باشد. سهم بازار به معنی بخشی از کل بازار است که سازمان آن را به خود اختصاص داده و برنامه­های بازاریابی خود را در راستای رفع نیازهای آن تنظیم می­نماید. این سهم شامل سهم از منابع پولی و توان در جذب منابع پولی بیشتر و نیز سهم از درآمدها و خدمات بانکی قابل ارایه و تحصیل در صنعت بانکداری می­باشد(ابراهیمی، 1386). به اعتقاد بسیاری، ایجاد و حفظ سهم بازار تنها فلسفه شکل­گیری نام­های تجاری بوده و نام تجاری قدرتمند مترادف با سود کلان است. اهمیت ارتقاء سهم بازار از آنجا ناشی می­شود که نقش سهم بازار در سنجش موفقیت یا شکست بنگاه، فرصت­های رشد و قدرت رقابتی، کسب شهرت و اعتبار و نهایتاً کسب سود و بقای سازمان به اثبات رسیده است.

مطالعه تغییرات سهم بازار دارای دو مزیت است. اول اینکه سهم بازار همبستگی بالایی با سودآوری بانک سرمایه­گذار دارد (اکلس، 1988) و شناسایی اهمیت نسبی عوامل کمی بر توضیح تغییرات سهم بازار از نظر عملی معنی­دار است. ثانیا سهم بازار در مطبوعات علمی به عنوان  نماینده اعتبار بانک سرمایه گذاری کننده مطرح می­شود(دنبار، 1998، ص60 و مگینسون ،1991، ص 879) بنابراین بررسی سهم بازار بانک ها دارای اهمیت بسزایی می باشد.

با توجه به تغییرات شدید و سریع بازار، امروزه دیگر ارایه کالا و خدمات با هر کیفیتی مورد قبول نیست بنابراین باید عوامل کیفی موثر بر

 سهم بازار بانک­ها مورد توجه قرار گیرد. از جمله این عوامل کیفی اثر گذار می­توان به رفتار کارکنان، شایستگی و مهارت کارکنان، نوآوری در خدمات بانکی، سود و تسهیلات، نحوه پاسخگویی(حسینی، 1389، ص89) و ارائه خدمات بانکی با کیفیت(لین، 2007، ص364)، امکانات فیزیکی بانک(رنجبریان، 1388، ص 88)، احساس امنیت و خدمات ATM (موخلیس، 2009، ص 18)، رضایت­مندی مشتریان( وانگ، 2003) اشاره کرد. علاوه بر عوامل کیفی اثر گذار بر سهم بازار بانک­ها، عوامل کمی نیز در ارتقاء این سهم قابل ملاحظه بوده و باید به آنها توجه کرد. عوامل کمی نتیجه عملکرد مالی ثبت شده است و وابسته به نظرات مشتریان یا کارکنان نیست. این عوامل نسبت­های کلیدی عملکردی نظام بانکی است که عبارتند از: نسبت­های سودآوری شامل بازده دارایی، بازده سرمایه، نسبت­های فعالیت شامل نقدینگی، نسبت مالکانه، مصارف عملیاتی، نسبت مصارف غیر عملیاتی، نسبت هزینه عملیاتی و نسبت­های کارایی شامل نسبت کارایی بانک و معیار کارایی کارکنان(سینایی، 1389، ص31)، اندازه بانک، کنترل هزینه­ها، ساختار سپرده­ها، بهره­وری کارکنان، اهرم مالی، توسعه درآمدهای کارمزد (پتر، 2002، ص 166).

بنابراین، می­توان فرض کرد که سهم بازار بانک همچنین می­تواند منجر به افزایش منافع اقتصادی، ارتقای اعتبار بانک، سنجش موفقیت یا شکست بانک، فرصت­های رشد و قدرت رقابتی، کسب شهرت و اعتبار و نهایتاً کسب سود و بقای بانک گردد. بر طبق مطالب عنوان شده، با توجه به اهمیت سهم بازار استفاده و کاربرد آن در مباحث سودآوری بانک و رقابت، این سوال مطرح می گردد که عوامل کمی و کیفی موثر بر سهم بازار بانک صادرات چگونه رتبه بندی می گردد؟

• ضرورت و اهمیت انجام تحقیق

از آنجا که یکی از مهم ترین اهداف بانک­ها در نظام بانکداری ایران کسب سهم بازار حداکثری می­باشد و ارتقاء سهم بازار بانک ها منجر به کسب موفقیت، فرصت­های رشد و افزایش قدرت رقابتی، کسب شهرت و اعتبار و نهایتاً کسب سود و بقای سازمان می گردد. بنابراین توجه و اهمیت به افزایش سهم بازار بانک ها بر کسی پوشیده نمی باشد. از این رو با توجه به اهمیت اثر گذاری عوامل کیفی و کمی در سهم بازار بانک صادرات به عنوان اولین بانک خصوصی ایران و تحقیقات محدودی که در مورد بررسی و ارزیابی تأثیر این عوامل بر سهم بازار بانک صادرات صورت گرفته است و اغلب تحقیقات تاکنون بر روی عوامل کیفی متمرکز شده­اند و بر اثرات عوامل کمی بر سهم بازار بانک­ صادرات مطالعه قابل ملاحظه ای صورت نگرفته است. بنابراین این تحقیق با هدف شناسایی و رتبه بندی متغیرهای کیفی نظیر رفتار کارکنان، شایستگی و مهارت کارکنان، نوآوری در خدمات بانکی، سود و تسهیلات، نحوه پاسخگویی و ارائه خدمات بانکی با کیفیت، امکانات فیزیکی بانک، احساس امنیت و خدمات ATM، رضایت­مندی مشتریان و متغیرهای کمی نظیر نسبت­های سودآوری شامل بازده دارایی، بازده سرمایه، نسبت­های فعالیت شامل نقدینگی، نسبت مالکانه، مصارف عملیاتی، نسبت مصارف غیر عملیاتی، نسبت هزینه عملیاتی و نسبت­های کارایی شامل نسبت کارایی بانک و معیار کارایی کارکنان، اندازه بانک، کنترل هزینه­ها، ساختار سپرده­ها، بهره­وری کارکنان، اهرم مالی و توسعه درآمدهای کارمزد که می توانند بر سهم بازار بانک صادرات موثر باشند. انجام خواهد گرفت. با این حال، مطالعات انجام شده برروی عوامل اثر گذار در رابطه با اثر سهم بازار بانک خصوصا بانک صادرات بسیار نادر است.

• سوال های تحقیق

تحقیق

مطالعات زیادی در مورد بودجه و بودجه ریزی عملیاتی انجام شده است ،‌ با توجه به اینکه بودجه ریزی عملیاتی در کشور انجام شده است ولی همانند کشورهای مشابه به موفقیت های آنها میسر نشده است . البته باید این مسئله ذکر شود که تنها مطالب این پژوهش کافی نمی باشد بلکه باید در جزئیات آن تحقیقات لازم انجام شود . به دلیل پیچیدگی و گستردگی این نظام بودجه ریزی، عوامل بسیاری بر اثربخشی نظام بودجه ریزی عملیاتی تأثیر می گذارند. بودجه ریزی عملیاتی یکی از راه های تقویت مسئولیت پاسخگویی است. برای پیاده سازی بودجه ریزی عملیاتی در ایران ابتدا لازم است تعریف جامعی از آن مطرح شود و کلیه­ی دست اندرکاران مربوط تحت آموزش های لازم قرار گیرند و هدف از این تغییر نیز برای آنها روشن شود. هدف از بودجه عملیاتی پیش بینی اطلاعات مربوط به دستگاههای اجرائی ، فصول ، برنامه ها و فعالیتها، همراه با نتایج آن است. مهمترین مزیتهای روش بودجه ریزی عملیاتی نسبت به روشهای دیگر بودجه ریزی، افزایش شفافیت و

 اثربخشی بودجه و تأثیر آن در بهبود عملکرد سازمان است . بر اساس ماده 219 قانون برنامه پنجم توسعه دولت موظف است تا پایان سال دوم برنامه بتدریج زمینه های لازم را برای تهیه بودجه به روش عملیاتی در کلیه دستگاههای اجرایی فراهم آورده که لایحه بودجه سال سوم برنامه به روش مذکور تهیه، تدوین و تقدیم مجلس شورای اسلامی شود.

در این راستا با توجه به مفاد ماده 132 قانون بودجه سال 1392 کل کشور و نیز بند 18 ضوابط اجرایی قانون موصوف مبادله موافقتنامه با دستگاههای اجرایی مستلزم رعایت دستورالعمهای مربوطه میباشد و به منظور دستیابی به این هدف و تلاش برای بهبود عملکرد، با اتخاذ یک رویکرد پایین به بالا به نظر میرسد که هر یک از سازمانها میبایست تلاش مؤثری در راستای پیشبرد اصلاحات بودجه ای به انجام رسانند. بر همین اساس در تحقیق حاضر که در سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران صورت گرفته با توجه به عدم توفیق اجرای مطلوب بودجه ریزی عملیاتی، به طرح این سؤال میپردازیم که موانع و مشکلات بر سر استقرار مطلوب بودجه ریزی در این سازمان کدامند؟

از طرفی با عنایت به اینکه تخصیص بهینه منابع بر اساس برنامه ها و اهداف و اولویت بندی جزو توافقات همه مدیران سازمان بوده لکن عملاً این موضوع انجام نمیشود این تحقیق درصدد است مشکلات مربوطه را شناسایی و راه حل مناسب برای کاهش موانع و مشکلات ارائه نماید. بودجه آئینه تمام نمای همه برنامه ها و فعالیتها است و نقش بسیار مهم و حیاتی در توسعه ایفا می کند. بودجه بندی را فرآیند تخصیص منابع و محدود به نیازهای نامحدود می­نامند.

در نهایت عملیاتی کردن بودجه در ایران دارای مسائل و مشکلاتی است که بخشی از آن ریشه در عوامل انسانی و بخش دیگر ریشه در  ساختار مالی _ اداری کشور دارد که در مراحل تهیه و تصویب بودجه خود را نشان می دهند. از جمله این مشکلات می توان به عوامل زیر اشاره نمود:

• ضعف قوانین و استنباط نادرست مجریان قانون

• عدم ضمانت اجرایی قوی برای اجرای قانون

• تعدد تبصره ها

• فقدان صراحت قوانین

• ناهماهنگی میان برنامه و بودجه

• عدم مهارت فنی عوامل مؤثر در بودجه

• مدیریت ناصحیح و غیرکاربردی بر مسائل بودجه بندی

• عوامل بیرون از قانون شامل عوامل محیطی و اقتصادی

عملیاتی کردن بودجه، نیازمند رعایت برخی از پیش شرط هاست که به نظر می رسد دولت فعلی با توجه به گذشت زمان کوتاه از تصدی مسئولیت نتوانسته آنها را به کار ببندد. در واقع عملیاتی کردن بودجه یک فرآیند است که مطالعات و پژوهش های تخصصی در موضوع اقتصاد دولت بخش عمده ای از این فرآیند را تشکیل می دهد که متأسفانه این مهم هنوز صورت نپذیرفته است. به نظر می رسد بودجه فعلی به دلیل فقدان پیش نیازها نه عملیاتی است و نه حتی نزدیک به یک بودجه عملیاتی.

با توجه به مطالب بالا عمده عوامل و مشکلات بودجه بندی را می توان در سه عامل محیطی، انسانی و مدیریتی خلاصه نمود که در این تحقیق به دنبال آن هستیم که اثر این سه عامل را بر روی بودجه ریزی عملیاتی بررسی کنیم.

اکثر سازمان‌ها و مؤسسات مالی با تصمیم گیری‌های مکانی مواجه هستند. تصمیم گیری بهنیه در موفقیت مؤسسه و نیل به اهداف آن و جلب مشتریان مؤثر است. انتخاب اشتباه در محل استقرار مؤسسه مالی و یا سرویس‌های مالی باعث افزایش هزینه‌ها و کاهش راندمان می شود و در رقابت با سایر مؤسسات زیان‌های جبران ناپذیری ممکن است به همراه داشته باشد (بامداد و رفیعی 1387‌، 39). از نظر اقتصادی‌، مکان‌یابی نقش مهمی در انتخاب مکان‌های خرده فروشی‌ها در سرمایه گذاری‌های سنگین و بلند‌مدت دارد و اگر این مراکز در همان ابتدا در جای نامناسبی تأسیس شوند، بیشترین خسارت‌ها را وارد می‌کنند و برعکس اگر مکان مناسبی برای آن‌ها پیدا شود، مزایای زیادی را نصیب صاحبان سرمایه می‌کنند و نقش اساسی در موفقیت کسب و کار مربوط دارند؛ زیرا مکان مناسب مشتریان زیادی را جذب می‌کند ( کو‌، چی و کائو‌، 1999‌: 12).

ماتینهو و براونلین در تحقیقات خود در سال 1989 دریافتند که سطوح بالای رضایت‌مندی به‌طور مستقیم با محل و موقعیت دسترسی به دستگاه‌های خودپرداز ارتباط دارد‌. اغلب این مسئله مهم است که یک واحد تسهیلاتی خدماتی در مجاورت با مشتریانی باشد که به آن‌ها خدمات می‌رساند و یک واحد تسهیلاتی خرده فروشی باید در نزدیکی مشتریانی باشد که از آن خرید می‌کنند ( جعفر نژاد‌، 1385‌: 3 )‌.

با توجه به موارد یاد شده در روشن شدن مساله و اهمیت مکان‌یابی واحدهای خدماتی‌، مانند دستگاه‌های خودپرداز‌، جای تردید باقی نمی‌ماند که استقرار مکان مناسب و جایابی واحد‌های خدماتی مساله‌ای مهم و اساسی را پیش روی مدیران و تصمیم‌گیران در عصر حاضر قرار داده است‌. انتخاب مکان مناسب برای دستگاه‌های خودپرداز چنانچه با دقت لازم و با هدف به دست آوردن مزیت راهبردی نسبت به رقبا انتخاب گردد‌، می‌تواند باعث کاهش هزینه‌ها و آزادسازی نیروی انسانی در سیستم بانکی شود‌، در غیر اینصورت جبران هزینه‌های زیرساخت سازی بسیار دشوار خواهد بود ( کرایگ و مک لوفرتی‌، 1994).

در تحقیق حاضر با استفاده ازترکیب روش‌های ریاضی (MCDM ) همچنین با توجه به شاخص‌های تاثیرگذار‌، به دنبال مکان‌یابی بهینه برای دستگاه‌های خودپرداز در سطح شهر کرمانشاه می‌باشیم و با توجه به معیار‌ها و شاخص‌های شناسایی شده‌، تعیین می‌کنیم که چه مکان‌هایی برای استقرار دستگاه‌های خود پرداز  مناسب می‌باشند.

1-3 اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

مساله مکان یابی یکی از عمیق ترین و جالب ترین مسائل در قلب علم تحقیق درعملیات از اوایل دهه 1960  می باشد. این مدل‌های ریاضی برای پیدا کردن و تصمیم گیری در مورد مکان‌های کارخانه‌ها‌، انبارها‌، بیمارستان‌ها‌، مدارس و مانند این‌ها و برای کسب حداکثر رضایت مشتری‌، یعنی طرف تقاضا اعمال می شود ( السلطان و الفوزان‌، 1999‌: 91).

باتوجه به صرف هزینه‌های گزاف به منظور ایجاد بنگاه‌های اقتصادی و نیز توجه به ارتباطات و سهولت دسترسی بیانگر اهمیت موضوع مکان‌یابی صحیح و تعیین موقعیت مکانی مناسب برای این دسته از فعالان اقتصادی می‌باشد به نحوی که امکان استفاده آسان و سریع برای اکثر شهروندان از این بنگاه‌ها فراهم گردد ( گلی‌، الفت و فوکردی‌، 1389 ). از طرفی در کشور ما قالب واحدهای تولیدی و خدماتی کشور‌، هنوز دیدگاه سنتی در برنامه‌ریزی عملیات واحدهای مرتبط با توزیع محصول و خدمت حاکم بوده و واحدهای تشکیل دهنده فروش و توزیع‌، هر کدام به تنهایی در راستای بهینه‌سازی منافع خود تصمیماتی را اتخاد می‌کنند که این امر در اکثریت مواقع باعث افزایش هزینه‌های توزیع‌، افزایش قیمت تمام شده محصول و در نتیجه کاهش قابل ملاحظه توان رقابتی شرکت‌ها خواهد شد.

در زمینه اهمیت و ضرورت مکان‌یابی بهینه خودپردازها می‌توان به موارد متعددی اشاره نمود که مهم‌ترین آنها عبارتند از : افزایش سودآوری و بهره وری سرمایه گذاری‌، کاهش زیانهای احتمالی ( گودرزی و زبیدی‌، 1387‌: 111). بانک‌ها به عنوان بازیگران نظام پولی- مالی و بخشی از بنگاه‌های خدماتی که هر روزه با مردم در ارتباط هستند‌، حساسیت ویژه‌ای برای انتخاب مکان مناسب جهت حداکثر نمودن سهم خود از بازار و افزایش رضایت مندی مشتریان از طریق دسترسی سریع دارند. دستگاه‌های خودپرداز با هدف تحول در ارائه خدمات بانکی با استفاده از کاستن میزان مراجعه حضوری مشتریان به شعب بانک از جمله رویکرد‌های مورد توجه بانک‌ها در جهان و ایران به شمار می‌روند.

به نظر می‌رسد بیشتر بانک‌ها و موسسات مالی در شهر کرمانشاه تاکنون از یک روش کمی ‌مبتنی بر الگوریتم‌های بهینه‌سازی برای تعیین مکان بهینه دستگاه‌های خودپرداز خود استفاده ننموده اند و مکان‌های فعلی با توجه به دیدگاه‌های سنتی مبتنی بر نظر‌های شخصی کارشناسان معین شده‌اند و بیشتر جنبه تجربی داشته اند تا علمی‌، از این‌رو جهت طراحی مدلی که بتواند پاسخ گوی نیازهای بانک و رفاه عمومی‌مشتریان جهت استقرار مناسب دستگاه‌های خودرداز باشد، می‌توان از روش‌های کمی و مدل‌سازی ریاضی به طریق بهینه و کاراتر از الگوهای سنتی رایج در این زمینه بهره گرفت.

• 1-4 اهداف تحقیق

• هدف کلی از انجام این تحقیق‌، طراحی یک مدل ریاضی جهت جایابی مکان‌های مناسب برای استقرار دستگاه‌های خودپرداز مبتنی بر تصمیم‌گیری چند معیاره است‌، مدل مذکور طی مراحل مشخص شده‌ی تحقیق به شناسایی عمده‌ترین شاخص‌های تاثیرگذار بر مساله مکان‌یابی دستگاه‌های خودپرداز می‌پردازد که این مرحله مترادف با اهداف ویژه تحقیق حاضر است‌، بنابراین می‌توان هدف ویژه تحقیق را در قالب چند هدف تقسیم کرد که شامل شناسایی شاخص‌ها از طریق فرایند پرسشنامه‌، جمع آوری داده‌ها وسپس تبدیل آنها به اطلاعات مورد نیاز و درنتیجه دسته‌بندی شاخص‌های مهم در قالب معیار‌های اصلی و تاثیرگذار بر مکان‌یابی می‌باشد. نتیجه‌ی این مراحل در روش‌های تصمیم‌گیری چند معیاره به کار گرفته می‌شوند تا در نهایت‌، هدف کاربردی تحقیق هم برآورده شود. اهداف تحقیق حاظر در قالب سه بخش زیر تقسیم‌بندی می‌شوند :

• هدف کلی :

طراحی یک مدل مناسب برای مکان‌یابی و استقرار دستگاه‌های خودپرداز به منظور افزایش خدمات

رسانی به مشتریان بانک‌ها و موسسات مالی به عنوان مراکز توزیع در فرآیند بازاریابی.

.Automatic Teller Machine

. Ou et. al

.Kuo , Chi & Kao

.Muotinho & Brownline

.Craige & McLofferty

. Multi Criteria Decesion Making

.Operation Research

اینترنت را باید بزرگ‌ترین سامانه‌ای دانست که تاکنون به دست انسان طرّاحی، مهندسی و اجرا گردیده‌است. ریشه این شبکه ی عظیم جهانی به دهه۱۹۶۰ باز می گردد که آژانسهای نظامی ایالات متحده امریکا بر روی پروژه‌های تحقیقاتی برای ساخت شبکه ای مستحکم،توزیع شده و باتحمل خظا سرمایه گذاری نمودند. این پژوهش به همراه دوره ای از سرمایه گذاری شخصی بنیاد ملی علوم آمریکا برای ایجاد یک ستون فقرات جدید، سبب شد تا مشارکت‌های جهانی آغاز گرددو از میانه دههٔ ۱۹۹۰، اینترنت به صورت یک شبکهٔ همگانی و جهان‌شمول در بیاید. وابسته شدن تمامی فعّالیت‌های بشر به اینترنت در مقیاسی بسیار عظیم و در زمانی چنین کوتاه، حکایت از آغاز یک دوران تاریخیِ نوین در عرصه‌های گوناگون علوم، فن‌ّآوری، و به خصوص در نحوه تفکّر انسان دارد.شواهد زیادی در دست است که از آنچه اینترنت برای بشر خواهد ساخت و خواهد کرد، تنها مقدار بسیار اندکی به واقعیت درآمده‌است.

اینترنت سامانه ای جهانی از شبکه‌های رایانه ای بهم پیوسته است که از پروتکل TCP/IP برای ارتباط با یکدیگر استفاده می‌نمایند. به عبارت دیگر اینترنت، شبکه شبکه هاست که از میلیون‌ها شبکه خصوصی،عمومی،دانشگاهی،تجاری و دولتی در اندازه‌های محلی و کوچک تا جهانی و بسیار بزرگ تشکیل شده است که با آرایه وسیعی از فناوریهای الکترونیکی و نوری به هم متصل گشته اند. اینترنت در برگیرنده منابع اطلاعاتی و خدمات گسترده ایست که برجسته‌ترین آنها وب جهان‌گستر و پست الکترونیکی می باشند. سازمان‌ها، مراکز علمی و تحقیقاتی و موسسات متعدد، نیازمند دستیابی به شبکه اینترنت برای ایجاد یک وب‌گاه، دستیابی از راه دور وی‌پی‌ان, انجام تحقیقات و یا استفاده از سیستم پست الکترونیکی، می‌باشند. بسیاری از رسانه‌های ارتباطی سنتی مانند تلفن و تلویزیون نیز با استفاده از اینترنت تغییر شکل داده اند ویا مجددا تعریف شده اندو خدماتی جدید همچون صدا روی پروتکل اینترنت و تلویزیون پروتکل اینترنت ظهور کردند. انتشار روزنامه نیز به صورت وب‌گاه،خوراک وب و وب‌نوشت تغییر شکل داده است. اینترنت اشکال جدیدی از تعامل بین انسانها را از طریق پیام‌رسانی فوری ، تالار گفتگو و شبکه‌های اجتماعی بوجود آورده است

انسان از آغاز آفرینش تاکنون روشهای تجاری متفاوتی را تجربه کرده‌است. در ابتدا سیستم تبادل کالا رایج بود. شکارچی گوشت را با سلاح عوض می‌کرد. این سیستم اشکالات فراوانی داشت. مثلاً ممکن بود شکارچی نتواند سلاح سازی را پیدا کند که به گوشت احتیاج داشته باشد. در این صورت گوشتها فاسد می‌شدند .

در بعضی تمدنها سیستم کالای محبوب به وجود آمد. در سرزمینی که گندم غذای اصلی مردم آن بود، شکارچی گوشت را با گندم و گندم را با جنگ‌افزار تعویض می‌کرد. این روش هم مشکلات زیادی داشت. کالای محبوب در سرزمینهای مختلف متفاوت بود. از طرف دیگر معیاری برای سنجش ارزش آن وجود نداشت و حمل و نقل آن هم مشکل بود بدون شک اختراع پول اولین انقلاب در زمینه تجارت بود. ارزش آن مشخص بود، حمل آن آسانتر بود، فاسد نمی‌شد و همه طالب آن بودند. فواید استفاده از پول به اندازه‌ای بود که حتی تا چند دهه قبل کمتر کسی انتظار یک انقلاب دیگر را داشت. ارتباط بین تجارت و تکنولوژی دیر زمانی است که وجود داشته و ادامه دارد. در واقع، یک پیشرفت تکنیکی باعث رونق تجارت شد و آن هم ساخت کشتی بود. در حدود ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد، فینیقیان تکنیک ساخت کشتی را بکار بردند تا از دریا بگذرند و به سرزمینهای دور دست یابند. با این پیشرفت، برای اولین بار مرزهای جغرافیایی برای تجارت باز شد و تجارت با سرزمینهای دیگرآغاز شد. اکنون، شبکه جهانی اینترنت مانند همان کشتی است که نه تنها فواصل جغرافیایی، بلکه اختلافات زمانی را نیز کمرنگ نموده و صحنه را برای نمایشی دیگر آماده کرده‌است.ترکیب تجارت و الکترونیک از سال ۱۹۷۰ آغاز شد. برای گسترش و پذیرش تجارت الکترونیک لازم است که پیش نیازهای این فناوری از جمله زیرساختار مخابراتی، مسایل قانونی و ایمنی پیام رسانی مهیا شود.

مهم‌ترین هدف در تجارت حال چه از روشهای بسیار پیشرفته الکترونیکی استفاده کند و چه از روشهای سنتی و قدیمی -همانا دستیابی به پول و سود بیشتر است. طبیعتا در این میان، نقش بانکها و موسسات اقتصادی در نقل وانتقال پول بسیار حیاتی است. هنگامی که در سال ۱۹۹۴ اینترنت قابلیتهای تجاری خود را علاوه بر جنبه‌های علمی و تحقیقاتی به نمایش گذاشت،موسسات تجاری و بانکها در کشورهای پیشرفته اولین نهادهایی بودند که تلاش جدی خود را برای استفاده هر چه بیشتر از این جریان بکار انداختند. محصول تلاش آنها نیز همان بانکداری الکترونیک امروزی است. سپس به سرعت مشخص شد که اینترنت بستر بسیار مناسبی برای انواع فعالیتهای بانکداری و اقتصادی بشمار می‌رود.

در دنیای امروز، شوینده ها و پاک کننده ها، اهمیتی به اندازه زندگی و حیات انسانها پیدا کرده اند. در دنیایی که بهداشت و سلامتی، یکی از فاکتورهای بسیار مهم برای توسعه یافتگی به شمار می آید،  نقش شوینده ها و پاک کننده ها در زندگی مردمان و بالا بردن سطح زندگی، رفاه و سلامتی بیش از پیش آشکار میشود. بهداشت مقوله‌ای مرتبط با حیات انسان بوده و از دیرباز مورد توجه خاص و عام مردم بوده است و رعایت اصول بهداشتی در همه زمانها و مکانها و در مکاتب مختلف مورد تاکید قرار گرفته است. به ویژه در نظام اسلام که بهداشت،  تمیزی و نظافت را نشانگر فرهنگ سالم دانسته و مسلمانان را ملزم به رعایت آن نموده است تا جایی که پیامبر ختمی مرتبت نظافت را از ایمان به حساب آورده‌اند.

تئوریهای جدید اقتصاد توسعه نیز بهداشت و سرمایه‌گذاری در این زمینه را عامل اساسی در روند توسعه جوامع به شمار می‌آورند به عبارت دیگر شاخصهای بهداشتی، از جمله شاخص‌های توسعه محسوب می‌گردند. از این رو نقش و اهمیت مواد شوینده که در زمره مواد بهداشتی به حساب می‌آیند بیش از پیش نمایان می‌گردند(عباس جعفری، 1375). بنابراین شرکتها و صنایع تولیدکننده مواد شوینده نیز در این بازار جهانی بیکار ننشسته اند و با تلاش بی وقفه، سرمایهگذاریهای کلان، تبلیغات و بازاریابی وسیع،  برند سازی و مشتری مداری، گوی سبقت را از دیگران می ربایند. آنها می کوشند محصولاتی را با کیفیت هرچه بیشتر، قیمت مناسب و بسته بندی زیبا راهی بازار کنند و سرانجام سودهای کلان را از آن خود سازند (پایگاه اینترنتی هم افزا،1391).

ایران از قطب های مواد شوینده و بهداشتی منطقه است که در کنار کشورهایی چون هندوستان و ترکیه، حرفی برای گفتن در این صنعت دارد. در چنین شرایطی و چنین بازار پررقابتی شرکتهایی موفق تر خواهند بود و می توانند به بقای خود ادامه دهند و سهم بیشتری از این بازار بزرگ را از آن خود کنند که به اینترنت و تجارت الکترونیک در حوزه ی صنعت خود توجه بیشتری نمایند. یکی از عمده ترین کاربردهای تجارتی اینترنت استفاده از بستر آن برای فعالیت های اقتصادی و کسب و کار الکترونیکی است. کسب وکار الکترونیکی فعالیتهای گوناگونی از قبیل مبادله الکترونیکی کالاها و خدمات و تحویل فوری مطالب دیجیتالی و انتقال الکترونیکی را دربردارند. کسب و کار الکترونیکی که زمانی تنها به تعداد محدودی بنگاه و موسسه محدود بود و در حال حاضر به عصری وارد شده است که حدود یک چهارم جمعیت جهان به عنوان عضو و کاربر شبکه و بخش زیادی از آنها به صورت مصرف کننده در آن حضور ددارند . بعلاوه محتوای کسب و کار الکترونیکی آن از حیطه مبادله به داده های مربوطه سفارش داده اند یا قبول سفارش فراتر رفته و فعالیت هایی از قبیل مذاکره، قراردادها، تسویه ها را نیز دربر گرفته است. از لحاظ ماهیت انقلابی در حال رخ دادن است و مدیران کارآفرین و مخاطره جو مدل های جدیدی را برای کسب و کار، اقتصاد و دولت ایجاد می کنند. یک مدل کسب و کار شیوه انجام کسب و کار است بطوریکه شرکت بتواند برای بقای خودش درآمد ایجاد کند .یعنی توصیفی دقیق از ارزش ارائه شده توسط سازمان به بخش یا بخش های مختلف از مشتریان، ساختار سازمان و شرکای آن به منظور خلق ارزش و انتقال این ارزش به همراه سرمایه مورد نیاز در جهت سازماندهی دائمی و پایدار سازمان(استروالدر،2004).

این مدل در واقع بیان می کند که شرکت چطور ارزشی ایجاد کند که مشتریان تمایل به پرداخت پول برای محصولات ارائه شده داشته باشند. از طرفی استفاده از اینترنت و فناوری اطلاعات سازمانها را ناگزیر به تغییر در شیوه انجام کارها، روابط با عرضه کنندگان و مشتریان، شیوه تحویل محصول، شیوه بازاریابی و غیره نموده است. از آنجا که در مدل های کسب و کار الکترونیکی نحوه انجام تمامی موارد بالا مشخص است بنابراین می توان گفت اولین اقدام شرکت ها در انجام کسب و کار الکترونیکی باید تعیین و طراحی مدل کسب و کار الکترونیکی با توجه به ویژگی های سازمانی و محیط خاص خود باشد.

در این پایان نامه سعی خواهیم کرد مدل کسب و کار الکترونیکی را برای محصول شامپو بچه شرکت گلرنگ طراحی کنیم و اجزای مدل را که براساس مدل کسب وکار اوستروالدر می باشد رتبه بندی کنیم.

برند گلرنگ در سال 1351 بنا به ضرورت خدمت به جامعه ایرانی، با عنوان محصولات شوینده، آرایشی و بهداشتی ثبت گردیده و علاوه بر آن به نام “موسسه تولیدی شیمیایی گلرنگ” هم ثبت گردید و بعدها به مدد تلاش و کوشش و همت والای آقای حاج محمد کریم فضلی و جمعی از متخصصین ایرانی توسعه یافته و به شرکت پاکشو تبدیل گردید و با هدف محصولاتی برای همه خانواده های ایرانی وارد بازار گردید. در شرایطی که در بازار شوینده و بهداشتی برند مطرح داخلی وجود نداشته است گلرنگ با هدف ساخت یک برند ملی با هویت ملی به بازار عرضه گردید. دامنه محصولات تولیدی تحت نام گلرنگ ابتدا انواع مایع ظرفشویی، سفید کننده، پودر لباسشویی، جرم گیر و شیشه شوی را در بر می گرفت لیکن با گذشت زمان و توسعه برند، تولیدات محصولات بهداشتی و شوینده گلرنگ به انواع شامپو سر، نرم کننده موی سر، شامپو بچه، شامپو بدن و غیره رسید.

اولین شامپو بچه استاندارد شده در ایران توسط گلرنگ به بازار معرفی شد و در طول این سالها با معرفی محصولات مختلف به بازار و دریافت انواع گواهینامه ها و استاندارد ها نه تنها جزو برترین برندهای شوینده ایران محسوب می شود بلکه با برنامه ریزی در راستای تامین رضایت مصرف کننده، کمک های انسان دوستانه در قالب طرح های مشترک با سازمان محک (موسسه خیریه حمایت از کودکان مبتلا به سرطان) و یونیسف به یک نشان ملی تبدیل شده است.

برند گلرنگ کیفیت تولید را معادل رضایت مندی مصرف کننده تعریف می کند و آنرا کلید موفقیت خود می داند.

دلیل این مدعی مهر تاییدی است که مصرف کنندگان در استفاده از محصولات گلرنگ عنوان می نمایند و اینکه گلرنگ امروز رهبر بازار طبقات کالایی مختلفی از قبیل: مایعات شیشه شوی، مایعات سفید کننده، جرمگیر، شامپو بچه، شامپو فرش و موکت، مایعات دستشویی و … می باشد.

شرکت گلرنگ پنج نوع شامپو بچه تیله ای،ستاره ای، 110 گرمی، بیبی بیوتی و بیبی سوئیت تولید می کند که برآنیم در این پایان نامه مدل کسب و کار الکترونیکی را برای این محصول طراحی کنیم و اجزای مدل را که براساس مدل کسب وکار اوستروالدر می باشد رتبه بندی کنیم.

به هر حال به واسطه توجه صنایع گوناگون برای خلق مدل کسب وکار الکترونیکی برای محصولات خود، در این عرصه توجه به مدل های درآمدزائی و خلق مدل کسب و کار الکترونیکی از سوی صنعت شوینده به طور عام و شامپو بچه به طور خاص مغفول مانده است. با توجه به شواهد و مسائل عنوان شده و تحقیقات بسیار اندکی که در این رابطه انجام گرفته است و لزوم توجه به این موضوع که صنایع امروزه لازم است در کنار توجه به روش های سنتی به طراحی و به کارگیری مدل و چارچوبی منسجم برای تجارت الکترونیکی خود نیز بپردازند. این تحقیق به دنبال حل این مشکل یعنی نبود چارچوب مشخص و منسجم برای طراحی و بکارگیری آن در صنایع شوینده کشور به طور عام و شامپو بچه به طور خاص نسبت به کشورهای پیشرفته بوده و در جهت ارائه راهکار و بهبود وضعیت استفاده از تجارت الکترونیک می باشد و در پی پاسخ به این پرسش است که مدل کسب و کار الکترونیکی مناسب برای صنایع شوینده در ایران مورد مطالعه شامپو بچه گلرنگ کدام است؟و رتبه بندی اجزاء مدل کسب و کار الکترونیک در حوزه شرکت های صنایع شوینده ایران مورد مطالعه شامپو بچه گلرنگ چگونه می باشد؟

1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق

بنگاه های اقتصادی با توجه به جایگاه و رسالتشان در اشتغال کشور و اهمیت در اقتصاد کلان کشور نیازمند این هستند که در طی فرآیندهای ارائه محصولات به سوی نوآوری قدم بردارند . نکته حائز اهمیت این است که در بنگاه ها ، خدمات اهمیت بسیاری دارد. خدمات در این واحد های اقتصادی به عنوان یک اصل محوری است. در چنین شرایطی لازم است که به نیازهای خدماتی توجه شده و نحوه پاسخگویی به آنها نیز متناسب با تحولات و تغییرات شرایط باشد و رویکردی پویا و دائمی در ارائه خدمات نوآورانه در این سازمانها وجود داشته باشد. با توجه به تحولات و تهدیدات گسترده ای که بنگاه های اقتصادی عصر جدید با آنها روبرو هستند، تضمین تداوم حیات و بقاء آنها نیازمند یافتن راه حل ها و روش های جدید است که به نوآوری، ابداع، خلق خدمات و فرآیندهای جدید بستگی دارد.

تحلیلی که توسط اشمید در سال 2001 انجام گرفته است بیانگر این است که تصویری مبهم و غیرکامل از ابعاد، چشم اندازها و موضوعات اصلی و محوری در خصوص مدل کسب و کار وجود دارد.

نتیجه تحقیق وی تأکید کرد که تعریفی شفاف و صریح از کلیه وجوه مدل کسب و کار وجود نداشته و اتفاق نظری در خصوص این مفهوم مجازی و اینکه اجزای سازنده اش دقیقاً چیست وجود ندارد.

به اعتقاد ولپل(2004) بسیار مهم است که شرکت ها درکی صحیح، واضح و مشترک از مدل کسب و کار خود و اجزای سازنده آن داشته باشند چرا که این موضوع در واقع منبع مزیت رقابتی برای شرکت ها و صنایع بوده و به انها کمک می کند تا شرکت خود را مجدداً احیا نمایند.

درک و استفاده از مدل های کسب و کار الکترونیکی در محیعدم اطمینان کسب و کار و محیطی پویا و در حال رشد به دلایل زیر ضروری است:(استروالدر و پیگنیور،2002)

پروسه مدلسازی سیستم های اجتماعی و طبقه بندی برای مثال مدل کسب و کار الکترونیکی در شناسایی و فهم اجزای مرتبط در یک حوزه و روابط بین آنها کمک می کند.

استفاده از مدل فرمالیزه شده کسب و کار به مدیران کمک می کند تا با سهامداران آسانتر ارتباط برقرار کرده و اطلاعات لازم را مبادله کنند.

طراحی و استفاده از مدل های کسب و کار االکترونیکی پایه اساس بحث تغییر در تسهیلات موجود است. طراحی مدل کسب و کار الکترونیکی به آسانی می توانند اجزای خاصی را در مدل عوض کنند. مدل کسب و کار الکترونیکی فرمول بندی شده همانند رویکرد کارت امتیازی متوازن در سنجش ابعاد مرتبط در یک کسب و کار کمک کننده است.

مدل کسب و کار الکترونیکی می تواند در شبیه سازی کسب و کار الکترونیکی و کم کردن ریسک آن و کم کردن احتمال به خطر افتادن سازمان کمک کند.

و کلیات طرح تحقیق

1-1 تعریف مساله:

با رشد روز افزون مراکز مالی و بانکهای مختلف در سطح جامعه و اقتصاد ایران لزوم شناخت مشتریان و برطرف نمودن نیازهای اقتصادی آنها با توجه به سطح درآمد و سطح اقتصادی آنها در شرایط کنونی بصورت کاملا مشخصی برای هر موسسه مالی و بانکی، احساس می شود.

جهت اطلاع از نیازهای مشتریان و اینکه آنها به چه نوع خدماتی نیاز دارند لازم است آنها را در طبقات مشخصی قرار داده، بطوریکه هر طبقه نشان دهنده مشخصات و سطح توقع و نیازهای فرد باشد، لذا بایستی به طراحی یک مدل طبقه بندی و دسته بندی مشتریان، با استفاده از شاخصهای حیاتی برای موسسه یا بانک پرداخت.

گفتنی است در این تحقیق، طبقه بندی مورد نظر بر اساس شاخص­هایی انجام گرفته است که در سودآوری بانک نقش بسزایی دارند.

در نتیجه در هر طبقه، مشتریان مشابهی قرار می گیرند که از لحاظ شاخص­های مورد بررسی که در فصل سوم بصورت کامل تشریح شده اند، با یکدیگر دارای وجه تشابه می باشند، نتایج این طبقه بندی می تواند به مدیران و روسای بانکها در وهله اول جهت اینکه مشتریان سودآور دارای چه شاخص­هایی بوده و در وهله دوم در جهت افزایش سودآوری موسسه مالی لازم است رضایت کدام دسته از مشتریان را بیشتر از سایر طبقات برآورده سازد، یاری رساند.

در نتیجه داشتن یک مدل طبقه بندی و بکار گرفتن این مدل جهت اولویت بندی مشتریان برای هر بانک و موسسه مالی جهت نیل به اهداف استراتژیک و اصلی آن بنگاه اقتصادی ضروری و اجتناب ناپذیر می باشد.

کارکردهای طبقه بندی مشتریان در بانک­ها و موسسات مالی را میتوان به شرح زیر برشمرد:

• تعیین اولویت های استراتژیک و جهت دهی فعالیت های بانک

• شناسایی خدمات سودآور

• ارزیابی عملکرد شعب بر اساس معیارهای جذب و حفظ مشتری سودآور

• شناسایی گروه های سودآور مشتری

• افزایش رضایت مشتریان سودآور و مدیریت مشتریان زیان آور

• بازاریابی هدفمند و برنامه ریزی ویژه برای گروه ها

• پایش مداوم مشتریان و گروه ها

• کنترل خروج مشتریان از گروه های سودآور

• تقویت پایداری سپرده ها

• شناسایی اولویت‏های تبلیغاتی و بازاریابی (از حیث خدمات برتر، بازارهدف خدمات مختلف و نیازهای گروه‏های مختلف)

• مشخصات جمعیت شناختی، جغرافیایی، روان شناختی و رسانه شناختی

• سبک زندگی

• الگوی مصرف و میزان استفاده آنها

• عقیده نسبت به کالا

• درآمدزایی فرد برای سازمان

• سودآوری مشتری

2-1 اهداف تحقیق:

بصورت کلی اهدافی که از طبقه بندی مشتریان حقیقی که در این تحقیق دنبال می شود به شرح زیر می­باشد:

• مشخص نمودن عوامل مهم و تاثیرگذار و شاخص های تعیین کننده جهت طبقه بندی مشتریان حقیقی بانک سامان؛

• طبقه بندی مشتریان حقیقی بانک سامان و مشخص نمودن تعداد طبقات این دسته از مشتریان.

3-1 سوالات تحقیق:

سوال 1 : عوامل و شاخصهای طبقه بندی مشتریان حقیقی بانک سامان کدامند؟

سوال 2 : مشتریان حقیقی بانک سامان به چند طبقه تقسیم می­شوند؟

4-1 مواد و روش انجام تحقیق :

1-4-1 روش تجزیه تحلیل داده ها تحقیق:

روشی­هایی که در این تحقیق برای طبقه بندی مشتریان در نظر گرفته شده و مورد استفاده قرار می­گیرد، روش تاکسونومی عددی  و الگوریتم K-means می­باشد.

روش تاکسونومی عددی را نخستین بار آدنسون در سال 1763 پیشنهاد داد؛ این روش در سال 1950 توسط گروهی از ریاضی دانان لهستانی بسط داده شد و در سال 1968 به عنوان وسیله ای برای طبقه بندی و درجه بندی توسعه یافتگی بین الملل مختلف در یونسکو مطرح شد(آذر و رجب زاده، 1388، ص 167).این تکنیک در کل یک روش عالی برای درجه بندی، طبقه بندی و مقایسه گزینه های مختلف با توجه به درجه توسعه آنهاست؛ همچنین روشی است که مجموعه ای را به زیر مجموعه های کم و بیش همگن تقسیم می­کند و مقیاسی قابل قبول برای بررسی توسعه یافتگی گزینه ها در اختیار برنامه­ریزان قرار می­دهد(معززی­مهر طهران و شبیری، 1390، ص 45)

الگوریتم K-means، دو هدف اصلی در این الگوریتم دنبال می­شود، هدف اول بدست آوردن نقاطی به عنوان مراکز خوشه­ها است، که این نقاط در واقع همان مقدار میانگین نقاط متعلق به هر خوشه هستند و دوم نسبت دادن هر نمونه داده به یک خوشه بطوریکه داده کمترین فاصله را تا مرکز آن خوشه دارا باشد.

. numerical taxonomy technique

. Adenson